20
EXE RANK
OttoMaNs* ;яeiz
Fexe Kullanıcısı
Puanları
0
Çözümler
0
- Katılım
- 20 Şub 2011
- Mesajlar
- 32,869
- Tepkime puanı
- 0
- Puanları
- 0
- Yaş
- 36
- Web sitesi
- www.netbilgini.com
Ege Adaları sorunu, 20. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren devletlerarası siyasî platformda sıkça gündeme gelen sorunlardan biridir. Bu yüzyılda ilk defa Nisan-Mayıs 1912 'de İtalya ile Osmanlı Devleti arasındaki Trablusgarp Savaşı sırasında Rodos ve 12 Ada 'nın İtalyanlar tarafından işgaliyle gündeme gelen bu problem daha sonra Balkan Savaşları sırasında Ekim-Kasım 1912 'de diğer Ege Adaları 'nın Yunanistan tarafından işgal edilmesi üzerine yeniden gündeme gelmiştir. Daha sonraki yıllarda bu bölgeyle ilgilenen devletler arasında da anlaşmazlık konusu olan Ege Adaları sorunu, 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Antlaşması ile belli bir çözüme kavuşmuştur. Bu antlaşmanın 15. maddesi Rodos ve 12 Ada ile Meis 'i İtalya 'ya bırakırken, 12. maddesi de Gökçeada ve Bozcaada dışında kalan Ege Adaları 'nı askerden arındırılmak şartıyla Yunanistan 'a bırakmaktadır. İleriki yıllarda Meis 'e tâbi adacıklar konusunda Türkiye ile İtalya arasında tekrar gündeme gelen bu sorun, 4 Ocak 1932 'de Dr. Tevfik Rüştü Bey ile İtalyan elçisi Pompeo Aloisi arasında Ankara 'da imzalanan anlaşmayla çözüme kavuşturuldu. Buna göre; Bodrum Körfezi 'ndeki Kara Ada Türk hakimiyetinde kalıyor, Meis 'e tâbi 30 adacıktan 19 'u Türkiye 'ye, 11 'i de İtalya 'ya veriliyordu.
Bu konu Türkiye ile İtalya arasında dostça halledilmişken bir süre sonra İtalya 'nın Orta ve Yakın Doğu 'ya yayılma emellerinin ortaya çıkması, özellikle Mussolini 'nin 19 Mart 1934 tarihli konuşmasında İtalya 'nın tarihî emellerinin Asya ve Afrika 'da olduğunu söylemesi, bu dostluğun yerini gerginliğe bırakmasına sebep olmuştur. 1936 yılında da Mussolini İtalyası 'nın Türk sahillerine yakın adaları, özellikle de Leros adasını tahkim etmesi bu gerginliği iyice arttırmıştır. Bu gerginlik 2 Ocak 1937 'de İngiltere ile İtalya arasında imzalanan anlaşma gereği İtalya 'nın Akdeniz 'deki statükoya bağlı kalacağını taahhüt etmesiyle ortadan kalkmışsa da 3 iki ülke arasında güvene dayanan sağlıklı bir ilişki kurulamamış zaten bir süre sonra da 2. Dünya Savaşı patlak vermiştir.
Savaşın ilk Yıllarında Ege Adaları ve Von Papen 'in iki Küçük Ada 'nın Türkiye 'ye Verilmesi Teklifi
Ege Adaları konusu 2. Dünya Savaşı boyunca, özellikle Almanya tarafından zaman zaman gündeme getirilmiş, Türkiye 'nin hassas olduğu bu konuyu kendi çıkarları doğrultusunda kullanmaya çalışmıştır. Almanya 'nın bu çabalarında kilit isim eski başbakanlardan ve 1. Dünya Savaşı 'nda Türk ordusunda bulunmuş olan Büyükelçi Franz Von Papen 'dir ki Hitler 'in böylesine tecrübeli bir ismi Ankara 'ya göndermesi O 'nun Türkiye 'ye verdiği önemi göstermektedir. Von Papen Ankara 'daki ilk temaslarından sonra Arnavutluk 'taki gelişmelerin ve İtalya 'nın 12 Ada 'ya asker ve silah yığmasının Türkiye 'de büyük endişe uyandırdığını, buradaki yoğun askerî faaliyetlerin Türkiye 'ye karşı açık bir tahrik mahiyetini taşıdığını görmüştür. Bu yüzden Hitler ve Dışişleri Bakanı Ribbentrop 'a gönderdiği telgraflarda, bu duruma işaret ederek Türkiye 'nin endişelerini yatıştırmak için Arnavutluk 'taki asker sayısının en aza indirilmesi konusunda İtalya 'ya baskı yapılmasını telkin etmiş, aynı zamanda İtalya 'nın iyi niyetini göstermesi için 12 Ada 'dan Türkiye kıyılarına yakın olan iki küçük adanın Türkiye 'ye terkedilmesini istemişti. Fakat Hitler ve Ribbentrop, İtalya ile ilişkilerini bozmamak için bu teklifi kulak arkası etmişlerdi.
Von Papen 2. Dünya Savaşı sırasında Türkiye 'nin Müttefikler 'e doğru kaymasını önlemek için de Ankara 'da yoğun çaba harcamıştı. Özellikle 1933 Nisan 'ında İtalya 'nın Arnavutluk 'u işgali Türkiye 'yi Müttefik devletlere yaklaştırmış ve Müttefiklerle işbirliğine kararlı Türkiye bu kararını 12 Mayıs 1939 'da İngiltere ile ortak bir bildiri halinde ilan etmiştir.Fakat Von Papen, Türkiye 'yi tarafsızlık siyasetinde tutabileceği umudunu bu deklarasyondan sonra da kaybetmedi. Bu bildirinin ilanından kısa süre sonra Berlin 'e giden Von Papen, İtalya ile Almanya arasında ,Çelik Pakt ” adı verilen ittifakı imzalamak üzere Alman Başkenti 'ne gelen İtalya Dışişleri Bakanı Kont Ciano ile görüştü. Bu görüşmede daha önce Hitler ve Ribbentrop 'a ilettiği teklifin aynısını Ciano 'ya da söyleyerek Türk kıyılarına yakın iki adanın Türkiye 'ye verilmesini teklif etti. Von Papen 'e göre, Türkiye-İtalya ilişkileri düzeltilebilirse Türkiye 'nin Müttefiklerle ilişkilerini gevşetmek ve tarafsızlıkta tutmak mümkün olabilecekti. Fakat Ciano bu teklifi çok soğuk karşıladı. Ribbentrop ise iki müttefikin ilişkilerine bu tarzda bir müdahelede bulunmanın asla doğru olmadığını söyleyerek Büyükelçiyi adeta azarladı.
12 Ada 'nın stratejik önemi savaşın ilerleyen günlerinde kendini göstermeye başladı. Özellikle 1940 yılında Akdeniz 'deki savaşın Mihver lehine şekillenmesi, Churchill 'i, Nil Ordusu 'nu mümkün olduğu kadar çabuk ,başka görevleri de yapmaya hazır ” bir duruma sokmak kararına ***ürdü. Bu görevler şunlardı: Yunanistan 'a yardım, 12 Ada 'yı işgal, Pantelleria Adası 'nı işgal, Ortadoğu 'da stratejik bir ihtiyat kuvveti meydana getirmek. Bunlara sonradan Sicilya 'ya taarruz da eklenmiştir.7 Bu arada Balkanlar 'da birtakım gelişmeler kendini göstermeye başlamış, İtalya 28 Ekim 1940 'da 3 saatlik bir nota verdikten sonra Yunanistan 'a saldırmış, fakat ummadığı bir direnişle karşılaşınca zor duruma düşmüştü. İşte bu gelişmeler savaşan tarafların dikkatini bu bölgeye çekmiştir. 12 Ocak 1941 'de İngiliz Savunma Komitesi, Bingazi ve 12 Ada 'yı işgal etmeye, ayrıca Balkanlar için stratejik ihtiyat hazır bulundurmaya karar verecekti. 12 Ada 'ya bir müttefik saldırısı Mihver 'ce de bekleniyordu. Nitekim Alman Başkomutanlık Kurmay Başkanı Keitel 'in 19 Ocak 1941 günü İtalyan Generali Guzzoni ile yaptığı görüşmede Guzzoni; 12 Ada 'ya yapılması beklenen taarruzun şimdiye kadar gerçekleşmediğini belirtecek ve 12 Ada 'da yaklaşık üç aylık stok olduğunu, buradaki kuvvetlerin zayıf olduğunu, buna rağmen Bulgaristan 'dan Yunanistan 'a karşı bir Alman saldırısı halinde, her şeyden önce Mısır 'dan Ege Denizi 'ne yapılacak İngiliz nakliyatına karşı etkin bir taarruz gücü olduğunu söyleyecektir. Fakat Keitel 'in bu görüşme ile ilgili yaptığı mütalaadan bir taarruz halinde burada ciddi bir direniş beklenemeyeceği ve Yunanistan 'a yapılabilecek İngiliz nakliyatına karşı söz konusu adalarda bulunan İtalyan kuvvetlerinin taarruzî bir müdahalesinin düşünülemeyeceği kanaatine sahip olduğu anlaşılmaktadır.
Bu arada harekete geçen İngilizler, 25 Şubat 1941 'de İtalyanlar 'a ait deniz uçağı üssüne de sahip küçük Meis Adası 'nı işgal etmişlerdir. Bu işgal İngilizler 'in, 12 Ada 'yı yakından kontrol etmek ve buradan yapılacak harekâtlardan zamanında haberdar olmak amacından kaynaklanıyordu.
Almanya 'nın Yunanistan 'a Bağlı Ege Adaları 'nı İşgâli
İtalya 'nın Yunanistan 'daki başarısızlığı, Sovyetler Birliği 'ne yapacağı saldırı öncesi sağ kanadını güvence altına almak isteyen Almanya 'nın Nisan 1941 'de Yunanistan 'a karşı harekâta girişmesini gerektirmiştir. Bu harekât alanlarından biri de Ege Adalarıdır. Daha 27 Mart 1941 tarihinde Hitler, Komutanına ve Kurmay Başkanına gönderdiği mesajda, Çanakkale Boğazı 'nın önünde ve büyük stratejik öneme sahip Limni Adası 'nın ele geçirilmesi için gerekli hazırlıkların hızla ve artan bir biçimde sürdürülmesini istemiş, bununla beraber emrini sırası gelince vermek üzere saklı tuttuğunu bildirmişti. Harekete geçen Almanlar 'ın Ege 'deki ilk hedefleri Taşoz ve Semadirek adaları oldu. Bu adaların 25 Nisan 'da bir baskın harekâtıyla işgal edilmesini yine aynı gün Limni 'nin işgali takip etmiştir. Alman kıtaları sabah saat 5 'te Limni 'ye gelmişler, bir ültimatom vererek Ada 'nın teslimini istemişler, bu istek reddedilince de karaya çıkarak polis ve piyadelerden oluşan küçük Yunan garnizonunun dört saat süren direnişini kırdıktan sonra işgali tamamlamışlardır.13 İşgaller Midilli 'ye asker çıkarılması ve 5 Mayıs akşamı saat 18.10 da Sakız 'ın direniş görmeden işgaliyle devam etmiştir. Girit adası da Mayıs 1941 'de Alman paraşütçü birlikleri tarafından ele geçirilmiştir.
Bu konu Türkiye ile İtalya arasında dostça halledilmişken bir süre sonra İtalya 'nın Orta ve Yakın Doğu 'ya yayılma emellerinin ortaya çıkması, özellikle Mussolini 'nin 19 Mart 1934 tarihli konuşmasında İtalya 'nın tarihî emellerinin Asya ve Afrika 'da olduğunu söylemesi, bu dostluğun yerini gerginliğe bırakmasına sebep olmuştur. 1936 yılında da Mussolini İtalyası 'nın Türk sahillerine yakın adaları, özellikle de Leros adasını tahkim etmesi bu gerginliği iyice arttırmıştır. Bu gerginlik 2 Ocak 1937 'de İngiltere ile İtalya arasında imzalanan anlaşma gereği İtalya 'nın Akdeniz 'deki statükoya bağlı kalacağını taahhüt etmesiyle ortadan kalkmışsa da 3 iki ülke arasında güvene dayanan sağlıklı bir ilişki kurulamamış zaten bir süre sonra da 2. Dünya Savaşı patlak vermiştir.
Savaşın ilk Yıllarında Ege Adaları ve Von Papen 'in iki Küçük Ada 'nın Türkiye 'ye Verilmesi Teklifi
Ege Adaları konusu 2. Dünya Savaşı boyunca, özellikle Almanya tarafından zaman zaman gündeme getirilmiş, Türkiye 'nin hassas olduğu bu konuyu kendi çıkarları doğrultusunda kullanmaya çalışmıştır. Almanya 'nın bu çabalarında kilit isim eski başbakanlardan ve 1. Dünya Savaşı 'nda Türk ordusunda bulunmuş olan Büyükelçi Franz Von Papen 'dir ki Hitler 'in böylesine tecrübeli bir ismi Ankara 'ya göndermesi O 'nun Türkiye 'ye verdiği önemi göstermektedir. Von Papen Ankara 'daki ilk temaslarından sonra Arnavutluk 'taki gelişmelerin ve İtalya 'nın 12 Ada 'ya asker ve silah yığmasının Türkiye 'de büyük endişe uyandırdığını, buradaki yoğun askerî faaliyetlerin Türkiye 'ye karşı açık bir tahrik mahiyetini taşıdığını görmüştür. Bu yüzden Hitler ve Dışişleri Bakanı Ribbentrop 'a gönderdiği telgraflarda, bu duruma işaret ederek Türkiye 'nin endişelerini yatıştırmak için Arnavutluk 'taki asker sayısının en aza indirilmesi konusunda İtalya 'ya baskı yapılmasını telkin etmiş, aynı zamanda İtalya 'nın iyi niyetini göstermesi için 12 Ada 'dan Türkiye kıyılarına yakın olan iki küçük adanın Türkiye 'ye terkedilmesini istemişti. Fakat Hitler ve Ribbentrop, İtalya ile ilişkilerini bozmamak için bu teklifi kulak arkası etmişlerdi.
Von Papen 2. Dünya Savaşı sırasında Türkiye 'nin Müttefikler 'e doğru kaymasını önlemek için de Ankara 'da yoğun çaba harcamıştı. Özellikle 1933 Nisan 'ında İtalya 'nın Arnavutluk 'u işgali Türkiye 'yi Müttefik devletlere yaklaştırmış ve Müttefiklerle işbirliğine kararlı Türkiye bu kararını 12 Mayıs 1939 'da İngiltere ile ortak bir bildiri halinde ilan etmiştir.Fakat Von Papen, Türkiye 'yi tarafsızlık siyasetinde tutabileceği umudunu bu deklarasyondan sonra da kaybetmedi. Bu bildirinin ilanından kısa süre sonra Berlin 'e giden Von Papen, İtalya ile Almanya arasında ,Çelik Pakt ” adı verilen ittifakı imzalamak üzere Alman Başkenti 'ne gelen İtalya Dışişleri Bakanı Kont Ciano ile görüştü. Bu görüşmede daha önce Hitler ve Ribbentrop 'a ilettiği teklifin aynısını Ciano 'ya da söyleyerek Türk kıyılarına yakın iki adanın Türkiye 'ye verilmesini teklif etti. Von Papen 'e göre, Türkiye-İtalya ilişkileri düzeltilebilirse Türkiye 'nin Müttefiklerle ilişkilerini gevşetmek ve tarafsızlıkta tutmak mümkün olabilecekti. Fakat Ciano bu teklifi çok soğuk karşıladı. Ribbentrop ise iki müttefikin ilişkilerine bu tarzda bir müdahelede bulunmanın asla doğru olmadığını söyleyerek Büyükelçiyi adeta azarladı.
12 Ada 'nın stratejik önemi savaşın ilerleyen günlerinde kendini göstermeye başladı. Özellikle 1940 yılında Akdeniz 'deki savaşın Mihver lehine şekillenmesi, Churchill 'i, Nil Ordusu 'nu mümkün olduğu kadar çabuk ,başka görevleri de yapmaya hazır ” bir duruma sokmak kararına ***ürdü. Bu görevler şunlardı: Yunanistan 'a yardım, 12 Ada 'yı işgal, Pantelleria Adası 'nı işgal, Ortadoğu 'da stratejik bir ihtiyat kuvveti meydana getirmek. Bunlara sonradan Sicilya 'ya taarruz da eklenmiştir.7 Bu arada Balkanlar 'da birtakım gelişmeler kendini göstermeye başlamış, İtalya 28 Ekim 1940 'da 3 saatlik bir nota verdikten sonra Yunanistan 'a saldırmış, fakat ummadığı bir direnişle karşılaşınca zor duruma düşmüştü. İşte bu gelişmeler savaşan tarafların dikkatini bu bölgeye çekmiştir. 12 Ocak 1941 'de İngiliz Savunma Komitesi, Bingazi ve 12 Ada 'yı işgal etmeye, ayrıca Balkanlar için stratejik ihtiyat hazır bulundurmaya karar verecekti. 12 Ada 'ya bir müttefik saldırısı Mihver 'ce de bekleniyordu. Nitekim Alman Başkomutanlık Kurmay Başkanı Keitel 'in 19 Ocak 1941 günü İtalyan Generali Guzzoni ile yaptığı görüşmede Guzzoni; 12 Ada 'ya yapılması beklenen taarruzun şimdiye kadar gerçekleşmediğini belirtecek ve 12 Ada 'da yaklaşık üç aylık stok olduğunu, buradaki kuvvetlerin zayıf olduğunu, buna rağmen Bulgaristan 'dan Yunanistan 'a karşı bir Alman saldırısı halinde, her şeyden önce Mısır 'dan Ege Denizi 'ne yapılacak İngiliz nakliyatına karşı etkin bir taarruz gücü olduğunu söyleyecektir. Fakat Keitel 'in bu görüşme ile ilgili yaptığı mütalaadan bir taarruz halinde burada ciddi bir direniş beklenemeyeceği ve Yunanistan 'a yapılabilecek İngiliz nakliyatına karşı söz konusu adalarda bulunan İtalyan kuvvetlerinin taarruzî bir müdahalesinin düşünülemeyeceği kanaatine sahip olduğu anlaşılmaktadır.
Bu arada harekete geçen İngilizler, 25 Şubat 1941 'de İtalyanlar 'a ait deniz uçağı üssüne de sahip küçük Meis Adası 'nı işgal etmişlerdir. Bu işgal İngilizler 'in, 12 Ada 'yı yakından kontrol etmek ve buradan yapılacak harekâtlardan zamanında haberdar olmak amacından kaynaklanıyordu.
Almanya 'nın Yunanistan 'a Bağlı Ege Adaları 'nı İşgâli
İtalya 'nın Yunanistan 'daki başarısızlığı, Sovyetler Birliği 'ne yapacağı saldırı öncesi sağ kanadını güvence altına almak isteyen Almanya 'nın Nisan 1941 'de Yunanistan 'a karşı harekâta girişmesini gerektirmiştir. Bu harekât alanlarından biri de Ege Adalarıdır. Daha 27 Mart 1941 tarihinde Hitler, Komutanına ve Kurmay Başkanına gönderdiği mesajda, Çanakkale Boğazı 'nın önünde ve büyük stratejik öneme sahip Limni Adası 'nın ele geçirilmesi için gerekli hazırlıkların hızla ve artan bir biçimde sürdürülmesini istemiş, bununla beraber emrini sırası gelince vermek üzere saklı tuttuğunu bildirmişti. Harekete geçen Almanlar 'ın Ege 'deki ilk hedefleri Taşoz ve Semadirek adaları oldu. Bu adaların 25 Nisan 'da bir baskın harekâtıyla işgal edilmesini yine aynı gün Limni 'nin işgali takip etmiştir. Alman kıtaları sabah saat 5 'te Limni 'ye gelmişler, bir ültimatom vererek Ada 'nın teslimini istemişler, bu istek reddedilince de karaya çıkarak polis ve piyadelerden oluşan küçük Yunan garnizonunun dört saat süren direnişini kırdıktan sonra işgali tamamlamışlardır.13 İşgaller Midilli 'ye asker çıkarılması ve 5 Mayıs akşamı saat 18.10 da Sakız 'ın direniş görmeden işgaliyle devam etmiştir. Girit adası da Mayıs 1941 'de Alman paraşütçü birlikleri tarafından ele geçirilmiştir.