4
EXE RANK
~ k u k L a `
Fexe Kullanıcısı
Puanları
0
Çözümler
0
- Katılım
- 8 Şub 2012
- Mesajlar
- 4,449
- Tepkime puanı
- 0
- Puanları
- 0
- Yaş
- 35
1.)Overclock nedir?
Overclock basit anlamıyla işlemci, grafik kartı, ram, veya anakartin veri yolu hızını tasarlandığı frekanstan daha yüksek değerlerde çalıştırılmaya verilmiş ad. Derseniz bunun Türkçesi yok mu diye hemen söyleyeyim Türkçesi hız aşırtma (terimi sanırım Volkan Ersoy bulmuştu).simdi konuya aşina olmayan arkadaşlar genelde forumumuzda suna benzer konularla başlık açmaktalar.'p4 2.2 ghz işlemcim var nasıl overclock yaparım' soru kalıbı genelde buna yakin oluyor 3 senedir gördüğüm kadarıyla.
Bu isleme ilk başlayan arkadaşların kafasında bir soru var. Nasıl olurda 2.2 ghz de çalışması için tasarlanmış bir işlemci daha yüksek frekanslarda çalışır? Bu konu basit olarak söyle açıklanıyor. Ayni serideki işlemcilerin hepsi wafer adi verilen tabakalardan elde ediliyor. Bu işlemciler arasında tasarımsal bir farklılık yok. Hepsi örnek olarak söyleyeyim 3.4 ghz olarak üretiliyor. Üreticinin testlerinden başarıyla gecen bu işlemciler 3.4 ghz olarak etiketleniyor ve paketleniyor. E peki 3.4 ghz testini geçemeyenler ne oluyor 3.2 ghz de deneniyor çalışırsa 3.2 ghz çalışmazsa bir alt grup 3.0 ghz de deneniyor basarili olana kadar bu böyle devam ediyor. Peki, bunun overclock la ilgisi ne adları üstünde testleri geçememişler diye soranlarınız olacaktır. Bu testler bizim testlerimiz gibi değil işlemcileri çok daha zorlayan deyim yerindeyse ağlatan testler. Bu testlerden geçememiş fakat ufak bir gerilim artırımıyla(voltaj demiyorum Türkçesi var gerilim ne o öyle elektrik teknisyeni gibi)belki sizin 3.0 ghz diye aldığınız işlemci 3.4 ghz lerde sorunsuzca çalışacak.
Overclock işleminin mümkün olmasının nedenlerinden biri bu diğeri ise işlemci üreticilerinin pazardaki talebe göre daha yüksek hızdaki işlemcileri daha düşük hızda piyasaya sürmesi. Bunun en büyük örneği bizzat kullandığım 1700+,1800+ troughbred b ler aslında bu işlemcilerin çoğu 2600+ veya 2800+ olarak üretilmiş fakat pazardaki duruma göre 1800+ veya 1700+ olarak etiketlenmiş ürünler bu yüzden hiç gerilim vermeden 2800+ in hızına gerilim vererek daha yüksek frekanslara ulaşmaları olası. Bu olay bugünde aynen bu şekilde devam etmekte tabi böyle bir işlemciye denk gelip gelmemeniz sansınıza bağlı.
2.)Overclock tehlikeli mi? Donanımların ömrünü kısaltır mı?
Acemi kullanıcılarımızın en çok sorduğu sorulardan ikisi de bunlar. Arkadaşlar işlemciler ve grafik kartları oldukça uzun zaman dayansın diye üretilmişlerdir. Mesela işlemciler için bu zaman yaklaşık 10(+ - 2 yıl) kadardır. Uzun bir süre değil mi? evet çok uzun kim bir işlemciyi 10 yıl kullanır ki çoğu kullanıcı 3 yılda bir işlemci anakart değişimine gider. Bu durumda overclock ile normal kullanımdaki 10 yıl 6 yıla düşecektir örneğin. Unutmamanız gereken overclock edilmiş donanımınızın garanti kapsamı dışında olacağıdır.
3.)Nasıl başlayacağım
Overclock her ne kadar bazı arkadaşlara biosa gir şunu şunu yükselt save &exit yap gibi gelse de tamamen bilimsel bir olaydır. Sınırlarınızı analiz etmeniz gerekir. Overclock işlemi donanımlarınızı aldığınız dükkânda başlar. Overclock için yatkın donanımları almanız elzemdir. Sözgelimi Abit marka i875 chipsetli bir anakart doyurucu bir overclcok potansiyeli sunarken ayni chipsetli Intel veya Foxconn bir anakart size işkenceler çektirebilir.(Bu yazıda sadece işlemci ram ve anakart veri yolu hızından bahsedeceğim.
Anakartı araştırdınız aldınız iyi bir overclok potansiyeli olduğunu biliyorsunuz overclock için her şey hazır mı? Tabii ki değil aldığınız ram de overclcok a uygun yüksek fsbler de düşük zamanlamaları destekleyebilen bir modül olmalı. Tabii 3 lünün diğer parçası işlemciye gelince o sansa kalmış bir olay tabii internetten işlemci kodlarına bakıp işlemciyi alma sansınız var(box işlemciler için söz konusu değil ama)Ama naçizane görüşüm günümüzde her işlemcinin bir nebze overclock potansiyelinin olduğudur.
Yine bitmedi powersupply ınızda önemli zira overclock edilmiş anakart işlemci ram ve fanlardan oluşan sisteminiz elektriği büyük bir iştahla hüpletecektir. Zaten overclock lu olmasa bile sağlam ps gerekliliktir sisteminizin doğru düzgün çalışması acısından.
4.)Başlıyoruz
a.)
Anakart aldınız kasaya monte ettiniz işlemciyi taktınız ramlerde hazır. Peki, overclock konusunda ilk akla gelen şey nedir? Bildiniz; soğutma. Eğer box işlemci kullanıyorsanız işlemcinizin yanında size bir soğutucu verecekler. Yeni işlemcilerle birlikte çoğu zaman bakir tabanlı alüminyum soğutucular veriliyor. Bu soğutucular iyidir hoştur ama yüksek düzey overclock işlemlerinde yetersiz kalma olasılığı vardır. Retail bir işlemci aldıysanız soğutucu da almanız gerekecektir.
Bazı arkadaşlar ben oveclock yapmıyorum bana dandik fanlarda yeter diyorlar. Onlara uyarımdır; işlemciler overclocksuz da bayağı bir güç çekiyor aman diyim.486 zamanından beri işlemciler santimetrekare başına elektrikli fırından daha fazla isi üretiyor desem anlarsınız sanırım. Simdi sağlam bir powersupply, iyi bir soğutma, sağlam bir kasa, iyi ramler, bize ince ayar yapma şansı tanıyan bir anakart ve bir cpu muz var. Oveclocka hazırız değil mi? Evet sonunda hazırız.(unutmadan soyliyim işlemci ile soğutucunuz arasına termal pastanız sürmeyi unutmayın).(overclock la ilgili son bir uyarı asla ve asla verilerinizi yedeklemeden bu ise girişmeyin ayrıca iş yerinizdeki bilgisayara yapmayın)
b.)
Bilgisayarı açtınız ekranda önce ekran kartı bilgisi görünür sonrada hızlıca genelde sistemdeki ide aygıtları gösteren bir ekran çıkar. Burada press del to enter setup adli küçük bir not görürüz.
Del tuşuna bastığımız zaman biosa girmiş oluruz(abarttığımın farkındayım).genelde işlemci ve ram ayarları advanced setup, cpu frequency settings, jumper free configuration altında falan olur. Biosta bu bölümlere girdiğiniz zaman işlemcinizin çarpanı veri yolu hızı çalışma gerilimi ramlerin hızı çalışma gerilimleri gibi ayarlara rastlayacaksınız. işlemcilerin hızını 486 zamanından beri iki adet parametre değiştirir.(33 mhz lik 486 sistem veri yolu ile ayni hızda çalışıyordu bundan sonra intel veri yolunu hızlandıramadığı için saat çarpanını buldu sözgelimi 486dx33 33 mhz de sistem veri yolu ile senkron çalışırken 486dx66 2 çarpanını kullanarak 66 mhz 486dx100 ise 3 çarpanı ile 99 mhz de çalışıyordu. Performanslarda saat hızına bağlı olarak artıyordu.
Fakat intelde 66 mhz lik işlemcisinin 66 mhz lik veri yolu kullanan bir 66 mhz lik dx66 kadar hızlı olamayacağını itiraf etti. Tarih böyleJBunlardan ilki saat çarpanıdır ne olduğunu uzun uzun anlattım parantez içinde. Bazı işlemcilerde değiştirilebilir bazılarında sabittir. pentium 200 den beri bütün intel işlemcilerde kapalıdır. amd lerde ise işlemcilerin serilerine göre değişiklik arz eder.
Diğeri ise veri yolu hızıdır fsb seklinde kısaltılır genelde. Saat çarpanını anladıkta bu veri yolu hızı nedir diye düşünüyorsunuz. veri yolu hızı işlemcinin anakartın kuzey köprüsüyle haberleşmede kullandığı veri yolunun frekansıdır. Bu frekans 33 mhz den başlayıp 66 100 133 266 333 400 533 800 1066 mhz gibi frekanslara ulaştı tarih içinde. Çoğunluk Intel kullandığı için bende Dayımın prescott 2.4A sini konuya dahil edeceğim ve overclock işlemini buna göre anlatacağım. Bu güzide işlemcimiz 18*133 =2400 mhz gibi bir hızda çalışmakta. İşlemci kendi orijinal Intel soğutucusu ile çalışıyor. Asus p4p800 se üzerinde görevini basarî ile sürdürmekte. İşlemcimiz 1 MB önbellekli 90 nm üretim bir işlemci. ramlerimiz ise standart oem 400 mhz ramler 2*256 dual modunda kullanılıyorlar.
c.)
İşlemcimiz in üzerinde hiç bir oynama yapmadan 133 mhz olan (533 mhz 4*133 quad pumped seklinde)veri yolu hızını 140 mhz e çıkartıyoruz. tabi ramlerimizde veri yolu ile senkron onlarda 140 mhz de çalışmaya başlıyorlar(140*2= 280 mhz) seklinde ilk overclockumuzu yapmış olduk. ve 2.4 ghz lik işlemcimiz 2520 mhz de çalışmaya başladı 120 mhz artış elde etmiş olduk. Bu ufak bir overclock miktarı. hemen Windows a donup prime95 yazılımını çalıştırıyoruz eğer overclock sonrası sistem stabil değilse prime95 yazılımı çok rahat çökertecektir.Tabi bu 120 mhzlik artışı beğenmediğimiz için devam ediyoruz.Size tavsiyem 5 mhz lik aralıklarla fsb yi yükseltmeniz.Ben deneyerek gittiğim için 183 mhz fsb ye işlemciye gerilim vermeden ulaştım bu hızda işlemcimiz 3294 mhz e ulaştı.ramlerimiz ise (183*2=366)mhz de çalışmaktalar..tabi dual channel olduğu için bu sayıda ikiyle çarpılacak.
Bundan sona işlemciye gerilim vermek istemediğim için overclock maceramı noktaladım. Makinenin internet bağlantısı olmadığı için herhangi bir skor veremedim kusura bakmayın.
d.)
Bu durumda ramlerde overclock edilmiş oldu onlarında performansını irdeleyelim. Ramların frekansı arttıkça performansları da artar tıpkı işlemciler gibi fakat etki eden bir faktör daha var o da ramların zamanlamaları ram ayarlarında yüksek ihtimalle timingler ve frekans icin by user veya by spd adli ayarlar görmüşsünüzdür. By spd yi seçerseniz ramin üstündeki ufak bir chipe göre ayarlarınız yapılır by user derseniz bu ayarlamaları siz yapmalısınız.
Timingler genelde 8-3-3-3 gibi ayar grupları ile belirtilir hepsinin düşük olması performans acısından yararlıdır. Zaten satılırken ramler ddr400 cl2.5 gibi sondaki gecikme değerini bildiren isimlerle satılır. Düşük zamanlamalara ve yüksek frekanslara sahip ramler hep daha pahalı olmuştur.
e.)
Peki daha yüksek frekanslarda durum nasıl oluyor. Biraz önce anlattığım overclockta ne anakarti ne de ramleri overclock etmiş sayılmayız. Ama 200 fsb nin(800 yani quad pumped)üzerine çıktığımız zaman ramleride veri yolunu da overclock etmiş olacağız. Sözgelimi 210 fsb ye cıksak ne olur. Veri yolu hızımız 210*4 yani 840 mhz oldu ramlerimiz ise 420 mhz de çalışmaya başladılar. Böylece hem işlemci hem veri yolu hem de ramler daha hızlı çalışmaya başladılar. Böylece daha fazla performans artışı sağlamış olduk.
Yalnız bir sorun var gerçi yeni chipsetlerde böyle bir sorun yok ama 33 mhz de çalışması gereken pci ve 66 mhz de çalışması gereken agp veriyollari nispeten eski anakartlarda veya Intel için i845pe,i845,i850 amd icin kt600, kt400 gibi chipsetlere sahip anakartlarda hızlanmaya başlayacaktır. Bunun sonucunda özellikle pci veri yoluna bağlı komponentlerde sorunlar çıkacaktır. Mesela kt600 chipsetli bir anakartiniz var bu anakartta pci çarpanı 1/6 agp çarpanı 2/6 dir büyük ihtimalle. Siz fsb yi 200 den 222 ye çıkardığınızda pci 37 mhz e agp 74 mhz çıkacaktır. Bu durumda özellikle ide hard diskinizdeki veriler tehlikeye girecektir. pci da 37 den sonrası agpde ise 75 ten sonrası tehlikelidir ekseriyetle aman dikkat diyim uyarıyım.
6.)Niye gerilim veriyoruz? Sonuçları neler?
Fizik müh okuduğum için burada biraz formül gireceğim delirdi zannetmeyin oki? Simdi çoğunuz lisedeki fizik derslerinden elektriksel gücü hesaplamayı biliyorsunuzdur. bilmeyenler için p=akimin karesi*dirençtir=gerilim çarpı*akimdir burada görüldüğü üzere işlemci hızlandıkça güç ihtiyacı artacak sizde gerilimle güç vereceksiniz değil mi? Ama kazın yürüme organı öyle değil maalesef. Bildiğiniz üzere işlemciler elektrik akiminin var olması(1) olmaması(0) temeline göre ikilik tabanda çalışırlar. İşlemciler belli bir gerilim değerine kadar gelen gerilimleri 0 olarak sayarlar.
Bu gerilim değerine eşik değeri dersek işlemci hızlandıkça bu esik değeri artar. Eşik değerini geçmek için daha fazla gerilim vermeniz gerekir. Örneğin 1.4 volt iken 1.5 volta çıkmamız gerekebilir. Peki gerilim verdik sonuçları neler olabilir. Çoğu forum userinin yaptığı bir hataya dikkatinizi çekmek istiyorum. Bu arkadaşlar işlemciye gerilim vermeden frekans arttırmanın işlemcinin harcadığı gücü arttırmayacağını savunurlar oysaki bu yanlış bir kanidir. İşlemcimizin harcadığı gücün formülü gerçekte şöyledir. p=1/2 *kapasitans değişkeni*gerilimin karesi*frekans görüldüğü üzere frekans ta etki ediyor işlemcinin harcadığı güce. Bu formülde kapasitans değişkeni işlemiciye bağlı bir sabittir. Fakat asil dikkatinizi çekmeye çalıştığım konu harcanan gücün gerilimin karesiyle artmasıdır. Yani harcanan güç verilen gerilimden daha fazla artıyor. E bu da isi olarak açığa çıkıyor.
7.)Overclock isi ne kadar zararlı?
Bu sorunun kesin bir cevabi yok çünkü oluşan ısıyı işlemciyi ısıtmadan üzerinden atabilirseniz isi pek zararlı olmayacaktır. sicalik meselesine gelince bugünkü işlemciler genelde 80 derece sıcaklıkta civarında çekirdek erimesi ile karşılaşıyorlar. Fakat gerek celeron,p3,p4 ve athlon64 teki diyotlar gerekse athlonxp anakatlarindaki(c.o.p) koruma sistemleri sayesinde işlemciyi overclockla kavurmanız çok zor bir durum.
8.)Aman tanrım makine açılmıyor ne yapacağım?
Telaşa mahal yok hemen clear cmos jumperini anakartin kitapçığından bakıp bios reset yapacaksınız. Bulamadıysanız bios pilini çıkarsanız da sorununuz çözülecektir.
Oda Sorununuzu Çözmezse Bilgisayarınıza Elveda Diyebilirsiniz Board veya İşlemci Yanmıştır...
ntel Kullanıcıları İçin
--------------------------------------------
Overclock pek çoğumuzun bildiği anlamıyla var olan parçayı varsayılan hızının üzerine çıkmaya ve bu hızda çalışmaya zorlama olayının bütünüdür. Türkçe’si “hızaşırtmadır”
Öncelikle bu rehberi çok özet ve dataya inmeden ortalama bir pc kullanıcısına yönelik olarak hazırlıyorum. Gerçekten de bu işlerle hiç uğraşmayan ve bu konuda bilgisi olmayanların kalkışmaması gereken bir mevzu.
Öncelikle Intel platformları üzerine bir çalışma olacağını söylemek isterim. Zira buralarda bir yerde halihazırda bir AMD overclock rehberi de vardı. Onu da elden geçirip sabitleyeceğim.
Her ne kadar ortalama bir kullanıcıya yönelik olacak dediysem de birkaç püf noktasını belirtmemde yarar var.
Bu işe kalkışmak için nispeten kaliteli bileşenler gerekli. Kaliteli psu, kaliteli ram ve kaliteli anakart yanında şanslı bir cpu
Intel işlemcilerde içsel saat hızı yani (internal clock) denen amiyane tabirle işlemcinin hızı; işlemci çarpanı ve dışsal saat denen (external clock) un çarpılmasıyla elde edilir. Burada fsb işlemcinin veriyolu hızını belirtir ve son dönem işlemcilerde (p4 ve celeron) dışsal satın 4 le çarpılması formülü ile bulunur. (100*4=400mhz 133*4=533 vs..) Bunun mantıksal açıklaması çok uzun olmakla beraber detaya girmek bizi konudan saptıracaktır.
Örnek 1:
P4 2.0 ghz işlemci: External clock 100Mhz (fsb 400)
İşte bu durumda çarpan önemli rol oynuyor ve bizi 2000mhze ulaştırıyor. Yani çarpan 20. 20*100=2000mhz.
Sayıları açıklayıcı bir konuma getirdiğim düşüncesindeyim. Bunların mantıkları ve çalışma prensibi önemli de olsa şu aşamada bizi ilgilendirmiyor.
Overclock edeceğimiz işlemcimizin öncelikle external clock’u bizi ilgilendiriyor. Ben örnek olarak 200mhz external clock ile 13 çarpanına sahip 2600mhz C serisi bir P4’ü ele alıyorum (ki bu benim işlemcim.) Ram olarak da 2.5,3,3,6 zamanlamasına sahip 400mhz DDR ram.
Öncelikle işimizin tamamı Bios’ta. Bios’a geçiyoruz.
Hızaşırtmaya başlamadan önce herhangi bir otomatik overclock (oc) seçeneği açıksa kapatın. (PAT veya MAT gibi)
Bizi ilgilendiren frekans ayarlarımız genelde tüm bioslarda aynı isimle anılmaktadır. “Frequency and voltage control” ya da buna benzer bir isim olacaktır.
Bu menü altında “external clock” veya adjust cpu bus clock gibi bir ibare olacak. Zatgen karşısındaki sayı bize aradığımzın “o” olduğunu söyleyecektir. (100,133,200,266) İşte bu bizim OC anahtarımız. Hızımızı bunun sayesinde artıracağız ama bir püf nokta bulunmakta. 400mhzlik DDR ramlerimiz bize çok fazla hareket kabiliyeti sağlamayacak. Çünkü bu frekans ayarında yaptığımız her 10mhzlik artış 20mhz olarak ramlere yansıyacak.
Örnek2:
External clock: 200210 = 210*13= 2730mhz
Ramlerimiz ise 420mhz olacak.
420mhzi stabil olarak kullanabiliriz. Ancak işlemcimizdeki 130mhzlik oynama bize hiçbirşey kazandırmıyor. Sınırlara bakmalıyız.
Bunun için yine aynı menüdeki “DRAM frequencies” ayarını AUTO yerine 333 olarak ayarlayacağız. Yani 400mhzlik ramlerimizi 333mhzlik ramler gibi çalıştıracağız. Böylece ramlerimize bir hayat öpücüğü vermiş olacağız.
Bu noktada şöyle bir soru akla geliyor haklı olarak.
Ya işlemcimiz 800fsb iken (200*4) ramlerimiz 333mhzlik ise. Bu noktada şansımız var ise ramlerimizi 400mhze kadar overclock edebiliriz. Hatta 266mhz olarak tanıtıp 400e çıkartabiliriz ama elimizde kaliteli ramler olmalı.
Akla gelebilecek 2. olay ise şu. 533fsb ise (133*4) ve ramlerimiz 400mhz ise bu bize ekstra bir potansiyel sağlamaz mı. Maalesef bu noktada da cpu’nun azizliği söz konusu. Zaten 533fsb ye sahip işlemcide siz ramlerinizi 400mhz olarak değil 333mhz olarak kullanıyor olacaksınız ve bu sefer de sizi kısıtlayan işlemcinin potansiyeli olacak. Örnek verelim.
Örnek3:
P4 2660mhz 20*133(e.c) ramler ise otomatik olarak 400’den 333’e düşürülmüş. Ama buna baktığınızda 400mhz seçeneği yok çünkü desteklemiyor.
Overclock ile 133mhzin 166mhz yapılması bile çok zor. Nedeni ise çarpanın yüksek olması ve 166mhz de işlemci hızının 3320mhze fırlaması. Bu işlemcinin bu kadar overclok potansiyeli olabileceği şüpheli. Gördüğümüz gibi 400mhzlik ramleri tam performans kullanamıyoruz.
Hayat öpücüğünde kalmıştık. Ramlerimizi 333mhz olarak tanıtarak kendimize
400-333=67mhz DDR yani 34mhzlik external clock artışı şansı daha sağladık.
Şu halde hızımız 234*13 3042mhz oldu ki hiç fena değil. Çünkü daha başlamadık bile. (3000mhzlik bir işlemci bu durumda 3510mhz oluyor ki gerçekten süper)
İşlemcimiz şanslıysa dedik ya bu aslında sizin şansınız. C serisi ve ısınma problemine karşın prescottların şansı yüksek bu noktadan sonra.
Ram frekansını daha düşük de tanıtabiliriz fakat bu sefer 400mhzlik ramlerin performansına erişemeyebiliriz. Çok şanslıysak bu durumda 2600mhzi 3400ün üzerine taşıyabiliriz ancak bu sefer ramler üzerinde ince ayar yapma imkanımızı da yitirebiliriz. Stabil kullanamayabiliriz.
Bu yüzden şu durumda ram zamanlamaları ile oyna***** ram frekansımızı yukarı çekme şansını yakalayabiliriz. Bu menü bios menüsünde “Advanced Chipset Features” ya da bir benzeri menü altında. buradan “DRAM Timing Setting” altından zamanlamaları varsayılan değerlerin bir büyüğüne alın.
Şanslıysanız bu adımda 40-50mhzlik bir DDR ram overclok imkanı kazandınız. Yani bu 20-25 mhz external clock artırımı demek. Kaliteli ramler ve gerçekten işlemcinizin üretim kalitesi ile doğru orantılı olarak 2600mhzlik işlemcimizi 3370 mhz yaptık. Bu adımda 3000mhz lik işlemcimiz ise 3890mhz oldu ki bu hız biraz imkansız ancak gerçekten çok şanslıysanız günlük olmasa da skor almak için kullanılabilir.
Kaliteli ram, kaliteli anakart fakat 3000ghzi ancak geçiyorum sorusu ise sık duyulabilecek bir soru. Bu noktada devreye voltaj girebilir. Hiç tavsiye etmediğim bu yöntem potansiyeli artırırken hem ısınma problemini tavana vurduracak hem de yanma risklerini artıracaktır. Ancak genel istek gelirse bu konuyu da uzun uzun açabilirim.
Burada anlattıklarımdan farklı noktalarda takılmış olabilirsiniz ancak elinizde nasıl bir sıralama olması gerektiğine ilişkin bir rehber var artık. Önemli olan zaten doğru sıralama ile sınırı bulmak.
Öncelikle external clock artırımı ile ramlerinize hiç dokunmadan sınırları görmek isteyebilirsiniz. Bunlar risksiz işlemlerdir. Çok çok masaüstündeyken veya oyun oynarken pc restart atar ve yeniden başlamaz. Yapmanız gereken hemen biosa girip varsayılan değerlere dönmek bu işe yaramazsa bios pilini çıkarıp yerine takmak. Soğukkanlı ve windows’un “sistem çok ciddi bir hatadan kurtarıldı” mesajlarına hazırlıklı olmak. Ancak intel işlemci üzerinde yaptığınız frekans artırımları yanma ile değil restart ile sonuçlanıyor. Yeter ki düzgün takılmış ve çalışan bir fanınız olsun.
Çok basit olan şey sıralamayı tutturabilmek ve sınırları iyi test edebilmek. Bu arada ısıların 50 dereceyi çok geçmesine de izin vermeyin. 70lere kadar yolu da olsa bu işlemcinin ömrüne tecavüz etmek demek.
Overclock olayı kadar sonrası da önemli. Ulaştığınız sınır günlük kullanım için uygun olmayabilir. Overclock esnasında inanılmaz rakamlara ulaşıp yarım saat sonra kilitlenmeler ve restartlarla karşılaşabilirsiniz. Burada önemli olan nokta işlemcinizin üretim kalitesi. Bildiğimiz gibi aynı model işlemciler farklı yer ve farklı zamanlarda farklı bantlarda üretildiği için bu konuda şanslı olmak çok önemli.
Ben 2.6ghz işlemcim ile 3400mhz e rahat çıkabiliyorum 1-2 skor aldıktan sonra ısınma problemim olmamasına rağmen kilitlenmeler yaşıyorum. Saatlerce uğraşmamın ve birkaç sistem çökmesinden sonra stabil günlük kullanım frekansını 3224 mhz olarak buldum.
Anlatmak istediğim bu zor ve uğraş gerektiren bir iş. Amacınız sadece skor almaksa işiniz biraz daha kolay ama “ben overclock ile genel performansımı artırmak istiyorum” diyorsanız iyi bir soğutma ve kaliteli bileşenlerin yanında bolca boş zaman gerek. Çünkü bu öyle bir şey ki 10mhz fazlası için saatlerce pc yi açık bırakıp test ediyorsunuz. Mecbur değilsiniz ama işte insanoğlu. “Hep daha fazlasını istiyor.”
Sisteminizde doğabilecek hasarlardan sorumlu olmadığımı da bildiririm. Bu konuda dikkatli olun arkadaşlar ...
ntel Kullanıcıları İçin
--------------------------------------------
Overclock pek çoğumuzun bildiği anlamıyla var olan parçayı varsayılan hızının üzerine çıkmaya ve bu hızda çalışmaya zorlama olayının bütünüdür. Türkçe’si “hızaşırtmadır”
Öncelikle bu rehberi çok özet ve dataya inmeden ortalama bir pc kullanıcısına yönelik olarak hazırlıyorum. Gerçekten de bu işlerle hiç uğraşmayan ve bu konuda bilgisi olmayanların kalkışmaması gereken bir mevzu.
Öncelikle Intel platformları üzerine bir çalışma olacağını söylemek isterim. Zira buralarda bir yerde halihazırda bir AMD overclock rehberi de vardı. Onu da elden geçirip sabitleyeceğim.
Her ne kadar ortalama bir kullanıcıya yönelik olacak dediysem de birkaç püf noktasını belirtmemde yarar var.
Bu işe kalkışmak için nispeten kaliteli bileşenler gerekli. Kaliteli psu, kaliteli ram ve kaliteli anakart yanında şanslı bir cpu
Intel işlemcilerde içsel saat hızı yani (internal clock) denen amiyane tabirle işlemcinin hızı; işlemci çarpanı ve dışsal saat denen (external clock) un çarpılmasıyla elde edilir. Burada fsb işlemcinin veriyolu hızını belirtir ve son dönem işlemcilerde (p4 ve celeron) dışsal satın 4 le çarpılması formülü ile bulunur. (100*4=400mhz 133*4=533 vs..) Bunun mantıksal açıklaması çok uzun olmakla beraber detaya girmek bizi konudan saptıracaktır.
Örnek 1:
P4 2.0 ghz işlemci: External clock 100Mhz (fsb 400)
İşte bu durumda çarpan önemli rol oynuyor ve bizi 2000mhze ulaştırıyor. Yani çarpan 20. 20*100=2000mhz.
Sayıları açıklayıcı bir konuma getirdiğim düşüncesindeyim. Bunların mantıkları ve çalışma prensibi önemli de olsa şu aşamada bizi ilgilendirmiyor.
Overclock edeceğimiz işlemcimizin öncelikle external clock’u bizi ilgilendiriyor. Ben örnek olarak 200mhz external clock ile 13 çarpanına sahip 2600mhz C serisi bir P4’ü ele alıyorum (ki bu benim işlemcim.) Ram olarak da 2.5,3,3,6 zamanlamasına sahip 400mhz DDR ram.
Öncelikle işimizin tamamı Bios’ta. Bios’a geçiyoruz.
Hızaşırtmaya başlamadan önce herhangi bir otomatik overclock (oc) seçeneği açıksa kapatın. (PAT veya MAT gibi)
Bizi ilgilendiren frekans ayarlarımız genelde tüm bioslarda aynı isimle anılmaktadır. “Frequency and voltage control” ya da buna benzer bir isim olacaktır.
Bu menü altında “external clock” veya adjust cpu bus clock gibi bir ibare olacak. Zatgen karşısındaki sayı bize aradığımzın “o” olduğunu söyleyecektir. (100,133,200,266) İşte bu bizim OC anahtarımız. Hızımızı bunun sayesinde artıracağız ama bir püf nokta bulunmakta. 400mhzlik DDR ramlerimiz bize çok fazla hareket kabiliyeti sağlamayacak. Çünkü bu frekans ayarında yaptığımız her 10mhzlik artış 20mhz olarak ramlere yansıyacak.
Örnek2:
External clock: 200210 = 210*13= 2730mhz
Ramlerimiz ise 420mhz olacak.
420mhzi stabil olarak kullanabiliriz. Ancak işlemcimizdeki 130mhzlik oynama bize hiçbirşey kazandırmıyor. Sınırlara bakmalıyız.
Bunun için yine aynı menüdeki “DRAM frequencies” ayarını AUTO yerine 333 olarak ayarlayacağız. Yani 400mhzlik ramlerimizi 333mhzlik ramler gibi çalıştıracağız. Böylece ramlerimize bir hayat öpücüğü vermiş olacağız.
Bu noktada şöyle bir soru akla geliyor haklı olarak.
Ya işlemcimiz 800fsb iken (200*4) ramlerimiz 333mhzlik ise. Bu noktada şansımız var ise ramlerimizi 400mhze kadar overclock edebiliriz. Hatta 266mhz olarak tanıtıp 400e çıkartabiliriz ama elimizde kaliteli ramler olmalı.
Akla gelebilecek 2. olay ise şu. 533fsb ise (133*4) ve ramlerimiz 400mhz ise bu bize ekstra bir potansiyel sağlamaz mı. Maalesef bu noktada da cpu’nun azizliği söz konusu. Zaten 533fsb ye sahip işlemcide siz ramlerinizi 400mhz olarak değil 333mhz olarak kullanıyor olacaksınız ve bu sefer de sizi kısıtlayan işlemcinin potansiyeli olacak. Örnek verelim.
Örnek3:
P4 2660mhz 20*133(e.c) ramler ise otomatik olarak 400’den 333’e düşürülmüş. Ama buna baktığınızda 400mhz seçeneği yok çünkü desteklemiyor.
Overclock ile 133mhzin 166mhz yapılması bile çok zor. Nedeni ise çarpanın yüksek olması ve 166mhz de işlemci hızının 3320mhze fırlaması. Bu işlemcinin bu kadar overclok potansiyeli olabileceği şüpheli. Gördüğümüz gibi 400mhzlik ramleri tam performans kullanamıyoruz.
Hayat öpücüğünde kalmıştık. Ramlerimizi 333mhz olarak tanıtarak kendimize
400-333=67mhz DDR yani 34mhzlik external clock artışı şansı daha sağladık.
Şu halde hızımız 234*13 3042mhz oldu ki hiç fena değil. Çünkü daha başlamadık bile. (3000mhzlik bir işlemci bu durumda 3510mhz oluyor ki gerçekten süper)
İşlemcimiz şanslıysa dedik ya bu aslında sizin şansınız. C serisi ve ısınma problemine karşın prescottların şansı yüksek bu noktadan sonra.
Ram frekansını daha düşük de tanıtabiliriz fakat bu sefer 400mhzlik ramlerin performansına erişemeyebiliriz. Çok şanslıysak bu durumda 2600mhzi 3400ün üzerine taşıyabiliriz ancak bu sefer ramler üzerinde ince ayar yapma imkanımızı da yitirebiliriz. Stabil kullanamayabiliriz.
Bu yüzden şu durumda ram zamanlamaları ile oyna***** ram frekansımızı yukarı çekme şansını yakalayabiliriz. Bu menü bios menüsünde “Advanced Chipset Features” ya da bir benzeri menü altında. buradan “DRAM Timing Setting” altından zamanlamaları varsayılan değerlerin bir büyüğüne alın.
Şanslıysanız bu adımda 40-50mhzlik bir DDR ram overclok imkanı kazandınız. Yani bu 20-25 mhz external clock artırımı demek. Kaliteli ramler ve gerçekten işlemcinizin üretim kalitesi ile doğru orantılı olarak 2600mhzlik işlemcimizi 3370 mhz yaptık. Bu adımda 3000mhz lik işlemcimiz ise 3890mhz oldu ki bu hız biraz imkansız ancak gerçekten çok şanslıysanız günlük olmasa da skor almak için kullanılabilir.
Kaliteli ram, kaliteli anakart fakat 3000ghzi ancak geçiyorum sorusu ise sık duyulabilecek bir soru. Bu noktada devreye voltaj girebilir. Hiç tavsiye etmediğim bu yöntem potansiyeli artırırken hem ısınma problemini tavana vurduracak hem de yanma risklerini artıracaktır. Ancak genel istek gelirse bu konuyu da uzun uzun açabilirim.
Burada anlattıklarımdan farklı noktalarda takılmış olabilirsiniz ancak elinizde nasıl bir sıralama olması gerektiğine ilişkin bir rehber var artık. Önemli olan zaten doğru sıralama ile sınırı bulmak.
Öncelikle external clock artırımı ile ramlerinize hiç dokunmadan sınırları görmek isteyebilirsiniz. Bunlar risksiz işlemlerdir. Çok çok masaüstündeyken veya oyun oynarken pc restart atar ve yeniden başlamaz. Yapmanız gereken hemen biosa girip varsayılan değerlere dönmek bu işe yaramazsa bios pilini çıkarıp yerine takmak. Soğukkanlı ve windows’un “sistem çok ciddi bir hatadan kurtarıldı” mesajlarına hazırlıklı olmak. Ancak intel işlemci üzerinde yaptığınız frekans artırımları yanma ile değil restart ile sonuçlanıyor. Yeter ki düzgün takılmış ve çalışan bir fanınız olsun.
Çok basit olan şey sıralamayı tutturabilmek ve sınırları iyi test edebilmek. Bu arada ısıların 50 dereceyi çok geçmesine de izin vermeyin. 70lere kadar yolu da olsa bu işlemcinin ömrüne tecavüz etmek demek.
Overclock olayı kadar sonrası da önemli. Ulaştığınız sınır günlük kullanım için uygun olmayabilir. Overclock esnasında inanılmaz rakamlara ulaşıp yarım saat sonra kilitlenmeler ve restartlarla karşılaşabilirsiniz. Burada önemli olan nokta işlemcinizin üretim kalitesi. Bildiğimiz gibi aynı model işlemciler farklı yer ve farklı zamanlarda farklı bantlarda üretildiği için bu konuda şanslı olmak çok önemli.
Ben 2.6ghz işlemcim ile 3400mhz e rahat çıkabiliyorum 1-2 skor aldıktan sonra ısınma problemim olmamasına rağmen kilitlenmeler yaşıyorum. Saatlerce uğraşmamın ve birkaç sistem çökmesinden sonra stabil günlük kullanım frekansını 3224 mhz olarak buldum.
Anlatmak istediğim bu zor ve uğraş gerektiren bir iş. Amacınız sadece skor almaksa işiniz biraz daha kolay ama “ben overclock ile genel performansımı artırmak istiyorum” diyorsanız iyi bir soğutma ve kaliteli bileşenlerin yanında bolca boş zaman gerek. Çünkü bu öyle bir şey ki 10mhz fazlası için saatlerce pc yi açık bırakıp test ediyorsunuz. Mecbur değilsiniz ama işte insanoğlu. “Hep daha fazlasını istiyor.”
Sisteminizde doğabilecek hasarlardan sorumlu olmadığımı da bildiririm. Bu konuda dikkatli olun arkadaşlar ...
Gerekenleri Öğrendik...
Şimdi adım adım overclock yapmaya başlayalım.
Öncelikle şunu belirtmeliyim ki overclock için en önce boardumuzun bu işe elverişli olarak üretilmiş olması gerekmektedir.Yani overclock için neler gerekiyorsa her özelliğin mevcut olması gerekiyor.Bu özellikleri aşağıdaki resimlerlede göreceksiniz.Overclock'a niyetlendiyseniz öncelikle uygun bir board edinmelisiniz yoksa overclock için doğru düzgün özellik sunmayan anakartlarla bu işe koyulmak boşuna uğraş ve moral bozukluğu olacaktır.Tabi iş sadece board ile bitmiyor.Overclock için buna yatkın birde işlemci bulmamız gerekiyor.Bu iş öylesine ilginç ki her işlemcinin overclock perfromansı aynı olmuyor.Üretim tarihleri,üretim yerleri,kodları bir işlemcinin overclock performansını değiştirebiliyor hatta öyleki bazen aynı üretim yer tarih ve kodlarına sahip iki işlemcide bile aynı overclock değerlerine ulaşamayabiliyorsunuz.Yani bu iş öncelikle şans işi tabi ama önce overclock forumlarında hangi cpu ve kodların overclocka daha yatkın olduğuna dair bilgi edinmekte ve işlemci seçiminide ona göre yapmakta fayda var. İşlemcimizide seçtikten sonra iş tabiki yine bitmiyor;sırada ram var.Eğer stabil bir overclock yapmak ve maximum performans almak istiyorsak ramlerimizin kaliteli ve cas gecikmesinin (cl2-cl2,5-cl3 gibi.düşük değer daha iyi) mümkün olan en düşük değerlerde olması gerekiyor. Buna ilaveten overclock yapılan parçaların enerji ihtiyaçları artacağından mutlaka kaliteli ve en az 400 watt lık bir powersupply ımızın olması gerekiyor. Tabi son olarak en önemli konu soğutma.Overclock edilen sistemimiz daha fazla ısınacağı için (en başta cpu) çok daha iyi bir soğutmaya sahip olmamız gerekiyor. Aslına bakarsak overclock işi oldukça pahalı ve riskli bir hadisedir.Farkındaysanız sözünü ettiğim tüm enstrümanlar normallerinden daha pahalı olan şeyler.Her şeyin iyisini almak durumunda olduğumuzdan bu iş haliyle pahalıya gelecektir.(Tabi bazen umulmadık uygun fiyatlı ürünlerede denk gelerek ucuza mal etmek de mümkün) Elbette pahalı donanımlarımızın zarar görme riskide vardır her zaman için.
Riskli ve pahalı,peki o zaman niçin overclock yapıyoruz?
Bu soruya verilecek en kısa ve öz cevap hazdır,ihtirasdır.İnsanı bir kere sardımı kolay kolay kurtulmak mümkün değildir
Overclock için öncelikle boardumuzun biosu dediğimiz temel ayaralamaların bulunduğu kısma girmemiz gerekiyor. (Her ne kadar windows üzerinden de overclock yapma imkanı olsada sağlam overclockcular tarafından tercih edilen bir tarz olmadığından o konuya hiç girmeyeceğim) Pc açılırken del tuşuna basarak biosa girilir.Ben yaygın olduğu için i865 çipsete sahip kendimde kullandığım abit AI7 nin biosundan örnek verceğim. Diğer boardlarda üç aşağı beş yukarı aynı gibidir.
Abitin meşhur soft menüsünden cpu,ram,agp frekans ve voltaj ayarlarının bulunduğu en can alıcı bölüme giriyoruz.
Üstte görüldüğü gibi default ayarlardaki görünümümüz bu.Tüm değerlerimiz olması gerektiği gibi yani default.
Bize default değerler lazım olmadığı için "cpu operating speed"seçeneğini "user defined"yapıyoruz ki cpu fsb ,cpu:ram oranı ve agp/pci ayarları açık hale gelsin. Çünkü bu değerlerle oyna***** overclock yapacağız.
Öncelikle fsb miktarını biraz arttırıyoruz ben 200 mhz den 250 ye çıkardım ama cpu ma güvendiğim için direkt bu değeri denedim. Siz azar azar arttırmayı deneyin aceleci olmayın. Mesela önce 210 mhz e çıkarın sonra 220 ye. Dikkatinizi çektiyse ben cpu:ram ratio(oranı) nı 1:1 yaptım bu ne demek? Bu cpu ile ramlerimin 1:1 eşit aynı mhz de senkron çalışacağı anlamına geliyor. Tabi benim ramlerim DDR 566 olduğu için (2x 283 mhz) cpu ile senkron rahatlıkla çalışabilmekte. Eğer sizin elinizde bu değerlerde çalışan ramler yoksa bu değeri düşürmelisiniz.
(Bazı boardlarda bu şekildede yer alabilir cpu:ram oranı sizi şaşırtmasın)
Yani eğer DDR 400 ramlere sahipseniz ve ramlerinizin 200 mhz üzerinde çalışamayacağına eminseniz bu oranı yukarıdaki görülen seçeneklerdeki gibi 5:4 yapmalısınız ki sistem çakılmasın. Bence önce ramlerle uğraşmak yerine öncelikle işlemcinizin sınırını bulabilmek amacıyla ram oranınızı düşük bir oranda tutun,mesela 3:2 gibi. Bu durumda ramler daha düşük değerlerde çalışacağı için cpu sınırını tayin etmenize engel olamayacaklardır.
8. permalink
Cpu nın sınırını nasıl bulacağız?
Öncelikle default voltajında mhz olarak gidebildiği yere kadar arttıracağız. Her arttırdığımızda pc yi kapatıp açıp stabilitesini ve en önemlisi cpu sıcaklığını kontrol etmelisiniz. Eğer stabilite ve ısınma sorunu yoksa bu iyi haber demektir yolumuza devam edebiliriz. Tekrar tekrar biosa girip fsb hızını arttırdıktan sonra diyelimki işlemcimiz artık 240 fsb de çakılmaya stabilliğini kaybetmeye başladı. Ha tabi bunu nasıl anlıyoruz ,stabiliteden kasıt öncelikle fsb arttırırmından sonra windowsa sorunsuz bir biçimde girmesi ve bir kaç bench programıyla sandra,pc mark vs. gibi yapılan testleri başarıyla reset,donma vs.olmadan tamamlamasıdır. Bunlardan geçemiyorsa reset yada donma oluyorsa bu demektir ki cpu muzun default voltajındaki sınırına gelmiş bulunuyoruz. Ne yapacağız?Tekrar biosa giriyoruz.
Üstte görüldüğü gibi cpu core voltajını bir miktar arttırmak işe yarıyabilir. Bu stabilitesi bozulan işlemciye yardımcı olabilir. Bunu yaparken azar azar yapmakta fayda var çünkü overclockda en tehlikeli hadise voltaj olayıdr,fazla voltaj direkt cpu nuzu götürebilir.İntel işlemcilerde (northwood) 1.7 voltu aşmamanız en doğru yol olacaktır.Buna kabaca default voltajın %15 fazlasını aşmamak ta diyebiliriz. Bu şekilde voltaj arttırımlarıyla stabilite sağlandıktan sonra yeniden fsb arttırımlarına giderek cpu nun çıkabileceği stabil en yüksek değeri buluruz. Bahsettiğim gibi test programlarıyla denedikten sonra en uygun değeri buluruz. Tabi tekrar ediyorum tüm safhlarda cpu sıcaklığını kontrol altında bulundurmalısınız. Cpu nuzun default durumdaki sıcaklığının %25 den fazla artmamasına dikkat edin. Her ne kadar bazı boardlar sıcaklığı doğru okumasalarda dediğim gibi en doğru yol default halindeki değer ile overclock sonrası değeri%25 ten fazla olmaması. Fazla sıcaklık demek tehlike demek,işlemcinin çok yıpranması demek,stabilitenin bozulması demek olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
Şimdi sıra geldi ramlerimizi yoklamaya; Şimdi ramlerin sınırını bulacağız. Bunu önce yukarıda görüldüğü üzere cpu:ram oranıyla oyna***** bulacağız. Eğer ramlerimiz zaten hızlıysa DDR500 ve üzeri zaten pek sorun çıkmayacaktır fakat ramlerimiz DDR 400 yada daha düşüğü ise 1:1 cpu/ram oaranını kaldıramayabilir. Bu durumda mecburen ramleri daha düşük bir değerde çalıştırmak zorunda kalacağız mesela 3:2 yada 5:4 gibi. Fakat bu ramlerin sağı solu belli olmuyor bazen oem bir ram alıyorsunuz DDR 400 yada 366 ve normalde bu değerlerde çalışması gerekiyorken sizi şaşırtıyor ve neredeyse DDR 500 hızlarında bile çalışabiliyor. Bunu deneyerek bulacaksınız. Aynı cpu gibi denediniz ve bir yerden sonra sistem çakıldı. Cpu muzun sınırını bildiğimiz için cpu dan şüphelenmiyoruz. Cpu voltajını arttırdığımız gibi ram voltajını arttırmakta fayda sağlayabiliyor.
Resimdeki gibi ram voltajını arttırarak en stabil ve max değerini buluyoruz.Tabi bazı ramler voltajı sevmeyebilir ve voltaj tam tersi etkide yapabilir.Voltajı seven ramlere denk geldiysek şanslıyız bu ramlerle epeyce yukarı mhz lere çıkabiliriz. Ramlerinde sınırını bulduk şimdi geldik ram timingleriyle oynamaya yani ramlerimizi daha düşük cl değerleriyle daha agresif çalışmaya zorlamaya.Düşük cl değeri daha çabuk veri döngüsü olacağı için daha fazla performans demektir.Bunun içinde ana menümüzden advanced chipset features a girerek yapıyoruz...
Buradan DRAM timing selectable dan manuel yaparak seçeneklerin açılmasını sağlıyoruz.
Overclock basit anlamıyla işlemci, grafik kartı, ram, veya anakartin veri yolu hızını tasarlandığı frekanstan daha yüksek değerlerde çalıştırılmaya verilmiş ad. Derseniz bunun Türkçesi yok mu diye hemen söyleyeyim Türkçesi hız aşırtma (terimi sanırım Volkan Ersoy bulmuştu).simdi konuya aşina olmayan arkadaşlar genelde forumumuzda suna benzer konularla başlık açmaktalar.'p4 2.2 ghz işlemcim var nasıl overclock yaparım' soru kalıbı genelde buna yakin oluyor 3 senedir gördüğüm kadarıyla.
Bu isleme ilk başlayan arkadaşların kafasında bir soru var. Nasıl olurda 2.2 ghz de çalışması için tasarlanmış bir işlemci daha yüksek frekanslarda çalışır? Bu konu basit olarak söyle açıklanıyor. Ayni serideki işlemcilerin hepsi wafer adi verilen tabakalardan elde ediliyor. Bu işlemciler arasında tasarımsal bir farklılık yok. Hepsi örnek olarak söyleyeyim 3.4 ghz olarak üretiliyor. Üreticinin testlerinden başarıyla gecen bu işlemciler 3.4 ghz olarak etiketleniyor ve paketleniyor. E peki 3.4 ghz testini geçemeyenler ne oluyor 3.2 ghz de deneniyor çalışırsa 3.2 ghz çalışmazsa bir alt grup 3.0 ghz de deneniyor basarili olana kadar bu böyle devam ediyor. Peki, bunun overclock la ilgisi ne adları üstünde testleri geçememişler diye soranlarınız olacaktır. Bu testler bizim testlerimiz gibi değil işlemcileri çok daha zorlayan deyim yerindeyse ağlatan testler. Bu testlerden geçememiş fakat ufak bir gerilim artırımıyla(voltaj demiyorum Türkçesi var gerilim ne o öyle elektrik teknisyeni gibi)belki sizin 3.0 ghz diye aldığınız işlemci 3.4 ghz lerde sorunsuzca çalışacak.
Overclock işleminin mümkün olmasının nedenlerinden biri bu diğeri ise işlemci üreticilerinin pazardaki talebe göre daha yüksek hızdaki işlemcileri daha düşük hızda piyasaya sürmesi. Bunun en büyük örneği bizzat kullandığım 1700+,1800+ troughbred b ler aslında bu işlemcilerin çoğu 2600+ veya 2800+ olarak üretilmiş fakat pazardaki duruma göre 1800+ veya 1700+ olarak etiketlenmiş ürünler bu yüzden hiç gerilim vermeden 2800+ in hızına gerilim vererek daha yüksek frekanslara ulaşmaları olası. Bu olay bugünde aynen bu şekilde devam etmekte tabi böyle bir işlemciye denk gelip gelmemeniz sansınıza bağlı.
2.)Overclock tehlikeli mi? Donanımların ömrünü kısaltır mı?
Acemi kullanıcılarımızın en çok sorduğu sorulardan ikisi de bunlar. Arkadaşlar işlemciler ve grafik kartları oldukça uzun zaman dayansın diye üretilmişlerdir. Mesela işlemciler için bu zaman yaklaşık 10(+ - 2 yıl) kadardır. Uzun bir süre değil mi? evet çok uzun kim bir işlemciyi 10 yıl kullanır ki çoğu kullanıcı 3 yılda bir işlemci anakart değişimine gider. Bu durumda overclock ile normal kullanımdaki 10 yıl 6 yıla düşecektir örneğin. Unutmamanız gereken overclock edilmiş donanımınızın garanti kapsamı dışında olacağıdır.
3.)Nasıl başlayacağım
Overclock her ne kadar bazı arkadaşlara biosa gir şunu şunu yükselt save &exit yap gibi gelse de tamamen bilimsel bir olaydır. Sınırlarınızı analiz etmeniz gerekir. Overclock işlemi donanımlarınızı aldığınız dükkânda başlar. Overclock için yatkın donanımları almanız elzemdir. Sözgelimi Abit marka i875 chipsetli bir anakart doyurucu bir overclcok potansiyeli sunarken ayni chipsetli Intel veya Foxconn bir anakart size işkenceler çektirebilir.(Bu yazıda sadece işlemci ram ve anakart veri yolu hızından bahsedeceğim.
Anakartı araştırdınız aldınız iyi bir overclok potansiyeli olduğunu biliyorsunuz overclock için her şey hazır mı? Tabii ki değil aldığınız ram de overclcok a uygun yüksek fsbler de düşük zamanlamaları destekleyebilen bir modül olmalı. Tabii 3 lünün diğer parçası işlemciye gelince o sansa kalmış bir olay tabii internetten işlemci kodlarına bakıp işlemciyi alma sansınız var(box işlemciler için söz konusu değil ama)Ama naçizane görüşüm günümüzde her işlemcinin bir nebze overclock potansiyelinin olduğudur.
Yine bitmedi powersupply ınızda önemli zira overclock edilmiş anakart işlemci ram ve fanlardan oluşan sisteminiz elektriği büyük bir iştahla hüpletecektir. Zaten overclock lu olmasa bile sağlam ps gerekliliktir sisteminizin doğru düzgün çalışması acısından.
4.)Başlıyoruz
a.)
Anakart aldınız kasaya monte ettiniz işlemciyi taktınız ramlerde hazır. Peki, overclock konusunda ilk akla gelen şey nedir? Bildiniz; soğutma. Eğer box işlemci kullanıyorsanız işlemcinizin yanında size bir soğutucu verecekler. Yeni işlemcilerle birlikte çoğu zaman bakir tabanlı alüminyum soğutucular veriliyor. Bu soğutucular iyidir hoştur ama yüksek düzey overclock işlemlerinde yetersiz kalma olasılığı vardır. Retail bir işlemci aldıysanız soğutucu da almanız gerekecektir.
Bazı arkadaşlar ben oveclock yapmıyorum bana dandik fanlarda yeter diyorlar. Onlara uyarımdır; işlemciler overclocksuz da bayağı bir güç çekiyor aman diyim.486 zamanından beri işlemciler santimetrekare başına elektrikli fırından daha fazla isi üretiyor desem anlarsınız sanırım. Simdi sağlam bir powersupply, iyi bir soğutma, sağlam bir kasa, iyi ramler, bize ince ayar yapma şansı tanıyan bir anakart ve bir cpu muz var. Oveclocka hazırız değil mi? Evet sonunda hazırız.(unutmadan soyliyim işlemci ile soğutucunuz arasına termal pastanız sürmeyi unutmayın).(overclock la ilgili son bir uyarı asla ve asla verilerinizi yedeklemeden bu ise girişmeyin ayrıca iş yerinizdeki bilgisayara yapmayın)
b.)
Bilgisayarı açtınız ekranda önce ekran kartı bilgisi görünür sonrada hızlıca genelde sistemdeki ide aygıtları gösteren bir ekran çıkar. Burada press del to enter setup adli küçük bir not görürüz.
Del tuşuna bastığımız zaman biosa girmiş oluruz(abarttığımın farkındayım).genelde işlemci ve ram ayarları advanced setup, cpu frequency settings, jumper free configuration altında falan olur. Biosta bu bölümlere girdiğiniz zaman işlemcinizin çarpanı veri yolu hızı çalışma gerilimi ramlerin hızı çalışma gerilimleri gibi ayarlara rastlayacaksınız. işlemcilerin hızını 486 zamanından beri iki adet parametre değiştirir.(33 mhz lik 486 sistem veri yolu ile ayni hızda çalışıyordu bundan sonra intel veri yolunu hızlandıramadığı için saat çarpanını buldu sözgelimi 486dx33 33 mhz de sistem veri yolu ile senkron çalışırken 486dx66 2 çarpanını kullanarak 66 mhz 486dx100 ise 3 çarpanı ile 99 mhz de çalışıyordu. Performanslarda saat hızına bağlı olarak artıyordu.
Fakat intelde 66 mhz lik işlemcisinin 66 mhz lik veri yolu kullanan bir 66 mhz lik dx66 kadar hızlı olamayacağını itiraf etti. Tarih böyleJBunlardan ilki saat çarpanıdır ne olduğunu uzun uzun anlattım parantez içinde. Bazı işlemcilerde değiştirilebilir bazılarında sabittir. pentium 200 den beri bütün intel işlemcilerde kapalıdır. amd lerde ise işlemcilerin serilerine göre değişiklik arz eder.
Diğeri ise veri yolu hızıdır fsb seklinde kısaltılır genelde. Saat çarpanını anladıkta bu veri yolu hızı nedir diye düşünüyorsunuz. veri yolu hızı işlemcinin anakartın kuzey köprüsüyle haberleşmede kullandığı veri yolunun frekansıdır. Bu frekans 33 mhz den başlayıp 66 100 133 266 333 400 533 800 1066 mhz gibi frekanslara ulaştı tarih içinde. Çoğunluk Intel kullandığı için bende Dayımın prescott 2.4A sini konuya dahil edeceğim ve overclock işlemini buna göre anlatacağım. Bu güzide işlemcimiz 18*133 =2400 mhz gibi bir hızda çalışmakta. İşlemci kendi orijinal Intel soğutucusu ile çalışıyor. Asus p4p800 se üzerinde görevini basarî ile sürdürmekte. İşlemcimiz 1 MB önbellekli 90 nm üretim bir işlemci. ramlerimiz ise standart oem 400 mhz ramler 2*256 dual modunda kullanılıyorlar.
c.)
İşlemcimiz in üzerinde hiç bir oynama yapmadan 133 mhz olan (533 mhz 4*133 quad pumped seklinde)veri yolu hızını 140 mhz e çıkartıyoruz. tabi ramlerimizde veri yolu ile senkron onlarda 140 mhz de çalışmaya başlıyorlar(140*2= 280 mhz) seklinde ilk overclockumuzu yapmış olduk. ve 2.4 ghz lik işlemcimiz 2520 mhz de çalışmaya başladı 120 mhz artış elde etmiş olduk. Bu ufak bir overclock miktarı. hemen Windows a donup prime95 yazılımını çalıştırıyoruz eğer overclock sonrası sistem stabil değilse prime95 yazılımı çok rahat çökertecektir.Tabi bu 120 mhzlik artışı beğenmediğimiz için devam ediyoruz.Size tavsiyem 5 mhz lik aralıklarla fsb yi yükseltmeniz.Ben deneyerek gittiğim için 183 mhz fsb ye işlemciye gerilim vermeden ulaştım bu hızda işlemcimiz 3294 mhz e ulaştı.ramlerimiz ise (183*2=366)mhz de çalışmaktalar..tabi dual channel olduğu için bu sayıda ikiyle çarpılacak.
Bundan sona işlemciye gerilim vermek istemediğim için overclock maceramı noktaladım. Makinenin internet bağlantısı olmadığı için herhangi bir skor veremedim kusura bakmayın.
d.)
Bu durumda ramlerde overclock edilmiş oldu onlarında performansını irdeleyelim. Ramların frekansı arttıkça performansları da artar tıpkı işlemciler gibi fakat etki eden bir faktör daha var o da ramların zamanlamaları ram ayarlarında yüksek ihtimalle timingler ve frekans icin by user veya by spd adli ayarlar görmüşsünüzdür. By spd yi seçerseniz ramin üstündeki ufak bir chipe göre ayarlarınız yapılır by user derseniz bu ayarlamaları siz yapmalısınız.
Timingler genelde 8-3-3-3 gibi ayar grupları ile belirtilir hepsinin düşük olması performans acısından yararlıdır. Zaten satılırken ramler ddr400 cl2.5 gibi sondaki gecikme değerini bildiren isimlerle satılır. Düşük zamanlamalara ve yüksek frekanslara sahip ramler hep daha pahalı olmuştur.
e.)
Peki daha yüksek frekanslarda durum nasıl oluyor. Biraz önce anlattığım overclockta ne anakarti ne de ramleri overclock etmiş sayılmayız. Ama 200 fsb nin(800 yani quad pumped)üzerine çıktığımız zaman ramleride veri yolunu da overclock etmiş olacağız. Sözgelimi 210 fsb ye cıksak ne olur. Veri yolu hızımız 210*4 yani 840 mhz oldu ramlerimiz ise 420 mhz de çalışmaya başladılar. Böylece hem işlemci hem veri yolu hem de ramler daha hızlı çalışmaya başladılar. Böylece daha fazla performans artışı sağlamış olduk.
Yalnız bir sorun var gerçi yeni chipsetlerde böyle bir sorun yok ama 33 mhz de çalışması gereken pci ve 66 mhz de çalışması gereken agp veriyollari nispeten eski anakartlarda veya Intel için i845pe,i845,i850 amd icin kt600, kt400 gibi chipsetlere sahip anakartlarda hızlanmaya başlayacaktır. Bunun sonucunda özellikle pci veri yoluna bağlı komponentlerde sorunlar çıkacaktır. Mesela kt600 chipsetli bir anakartiniz var bu anakartta pci çarpanı 1/6 agp çarpanı 2/6 dir büyük ihtimalle. Siz fsb yi 200 den 222 ye çıkardığınızda pci 37 mhz e agp 74 mhz çıkacaktır. Bu durumda özellikle ide hard diskinizdeki veriler tehlikeye girecektir. pci da 37 den sonrası agpde ise 75 ten sonrası tehlikelidir ekseriyetle aman dikkat diyim uyarıyım.
6.)Niye gerilim veriyoruz? Sonuçları neler?
Fizik müh okuduğum için burada biraz formül gireceğim delirdi zannetmeyin oki? Simdi çoğunuz lisedeki fizik derslerinden elektriksel gücü hesaplamayı biliyorsunuzdur. bilmeyenler için p=akimin karesi*dirençtir=gerilim çarpı*akimdir burada görüldüğü üzere işlemci hızlandıkça güç ihtiyacı artacak sizde gerilimle güç vereceksiniz değil mi? Ama kazın yürüme organı öyle değil maalesef. Bildiğiniz üzere işlemciler elektrik akiminin var olması(1) olmaması(0) temeline göre ikilik tabanda çalışırlar. İşlemciler belli bir gerilim değerine kadar gelen gerilimleri 0 olarak sayarlar.
Bu gerilim değerine eşik değeri dersek işlemci hızlandıkça bu esik değeri artar. Eşik değerini geçmek için daha fazla gerilim vermeniz gerekir. Örneğin 1.4 volt iken 1.5 volta çıkmamız gerekebilir. Peki gerilim verdik sonuçları neler olabilir. Çoğu forum userinin yaptığı bir hataya dikkatinizi çekmek istiyorum. Bu arkadaşlar işlemciye gerilim vermeden frekans arttırmanın işlemcinin harcadığı gücü arttırmayacağını savunurlar oysaki bu yanlış bir kanidir. İşlemcimizin harcadığı gücün formülü gerçekte şöyledir. p=1/2 *kapasitans değişkeni*gerilimin karesi*frekans görüldüğü üzere frekans ta etki ediyor işlemcinin harcadığı güce. Bu formülde kapasitans değişkeni işlemiciye bağlı bir sabittir. Fakat asil dikkatinizi çekmeye çalıştığım konu harcanan gücün gerilimin karesiyle artmasıdır. Yani harcanan güç verilen gerilimden daha fazla artıyor. E bu da isi olarak açığa çıkıyor.
7.)Overclock isi ne kadar zararlı?
Bu sorunun kesin bir cevabi yok çünkü oluşan ısıyı işlemciyi ısıtmadan üzerinden atabilirseniz isi pek zararlı olmayacaktır. sicalik meselesine gelince bugünkü işlemciler genelde 80 derece sıcaklıkta civarında çekirdek erimesi ile karşılaşıyorlar. Fakat gerek celeron,p3,p4 ve athlon64 teki diyotlar gerekse athlonxp anakatlarindaki(c.o.p) koruma sistemleri sayesinde işlemciyi overclockla kavurmanız çok zor bir durum.
8.)Aman tanrım makine açılmıyor ne yapacağım?
Telaşa mahal yok hemen clear cmos jumperini anakartin kitapçığından bakıp bios reset yapacaksınız. Bulamadıysanız bios pilini çıkarsanız da sorununuz çözülecektir.
Oda Sorununuzu Çözmezse Bilgisayarınıza Elveda Diyebilirsiniz Board veya İşlemci Yanmıştır...
ntel Kullanıcıları İçin
--------------------------------------------
Overclock pek çoğumuzun bildiği anlamıyla var olan parçayı varsayılan hızının üzerine çıkmaya ve bu hızda çalışmaya zorlama olayının bütünüdür. Türkçe’si “hızaşırtmadır”
Öncelikle bu rehberi çok özet ve dataya inmeden ortalama bir pc kullanıcısına yönelik olarak hazırlıyorum. Gerçekten de bu işlerle hiç uğraşmayan ve bu konuda bilgisi olmayanların kalkışmaması gereken bir mevzu.
Öncelikle Intel platformları üzerine bir çalışma olacağını söylemek isterim. Zira buralarda bir yerde halihazırda bir AMD overclock rehberi de vardı. Onu da elden geçirip sabitleyeceğim.
Her ne kadar ortalama bir kullanıcıya yönelik olacak dediysem de birkaç püf noktasını belirtmemde yarar var.
Bu işe kalkışmak için nispeten kaliteli bileşenler gerekli. Kaliteli psu, kaliteli ram ve kaliteli anakart yanında şanslı bir cpu
Intel işlemcilerde içsel saat hızı yani (internal clock) denen amiyane tabirle işlemcinin hızı; işlemci çarpanı ve dışsal saat denen (external clock) un çarpılmasıyla elde edilir. Burada fsb işlemcinin veriyolu hızını belirtir ve son dönem işlemcilerde (p4 ve celeron) dışsal satın 4 le çarpılması formülü ile bulunur. (100*4=400mhz 133*4=533 vs..) Bunun mantıksal açıklaması çok uzun olmakla beraber detaya girmek bizi konudan saptıracaktır.
Örnek 1:
P4 2.0 ghz işlemci: External clock 100Mhz (fsb 400)
İşte bu durumda çarpan önemli rol oynuyor ve bizi 2000mhze ulaştırıyor. Yani çarpan 20. 20*100=2000mhz.
Sayıları açıklayıcı bir konuma getirdiğim düşüncesindeyim. Bunların mantıkları ve çalışma prensibi önemli de olsa şu aşamada bizi ilgilendirmiyor.
Overclock edeceğimiz işlemcimizin öncelikle external clock’u bizi ilgilendiriyor. Ben örnek olarak 200mhz external clock ile 13 çarpanına sahip 2600mhz C serisi bir P4’ü ele alıyorum (ki bu benim işlemcim.) Ram olarak da 2.5,3,3,6 zamanlamasına sahip 400mhz DDR ram.
Öncelikle işimizin tamamı Bios’ta. Bios’a geçiyoruz.
Hızaşırtmaya başlamadan önce herhangi bir otomatik overclock (oc) seçeneği açıksa kapatın. (PAT veya MAT gibi)
Bizi ilgilendiren frekans ayarlarımız genelde tüm bioslarda aynı isimle anılmaktadır. “Frequency and voltage control” ya da buna benzer bir isim olacaktır.
Bu menü altında “external clock” veya adjust cpu bus clock gibi bir ibare olacak. Zatgen karşısındaki sayı bize aradığımzın “o” olduğunu söyleyecektir. (100,133,200,266) İşte bu bizim OC anahtarımız. Hızımızı bunun sayesinde artıracağız ama bir püf nokta bulunmakta. 400mhzlik DDR ramlerimiz bize çok fazla hareket kabiliyeti sağlamayacak. Çünkü bu frekans ayarında yaptığımız her 10mhzlik artış 20mhz olarak ramlere yansıyacak.
Örnek2:
External clock: 200210 = 210*13= 2730mhz
Ramlerimiz ise 420mhz olacak.
420mhzi stabil olarak kullanabiliriz. Ancak işlemcimizdeki 130mhzlik oynama bize hiçbirşey kazandırmıyor. Sınırlara bakmalıyız.
Bunun için yine aynı menüdeki “DRAM frequencies” ayarını AUTO yerine 333 olarak ayarlayacağız. Yani 400mhzlik ramlerimizi 333mhzlik ramler gibi çalıştıracağız. Böylece ramlerimize bir hayat öpücüğü vermiş olacağız.
Bu noktada şöyle bir soru akla geliyor haklı olarak.
Ya işlemcimiz 800fsb iken (200*4) ramlerimiz 333mhzlik ise. Bu noktada şansımız var ise ramlerimizi 400mhze kadar overclock edebiliriz. Hatta 266mhz olarak tanıtıp 400e çıkartabiliriz ama elimizde kaliteli ramler olmalı.
Akla gelebilecek 2. olay ise şu. 533fsb ise (133*4) ve ramlerimiz 400mhz ise bu bize ekstra bir potansiyel sağlamaz mı. Maalesef bu noktada da cpu’nun azizliği söz konusu. Zaten 533fsb ye sahip işlemcide siz ramlerinizi 400mhz olarak değil 333mhz olarak kullanıyor olacaksınız ve bu sefer de sizi kısıtlayan işlemcinin potansiyeli olacak. Örnek verelim.
Örnek3:
P4 2660mhz 20*133(e.c) ramler ise otomatik olarak 400’den 333’e düşürülmüş. Ama buna baktığınızda 400mhz seçeneği yok çünkü desteklemiyor.
Overclock ile 133mhzin 166mhz yapılması bile çok zor. Nedeni ise çarpanın yüksek olması ve 166mhz de işlemci hızının 3320mhze fırlaması. Bu işlemcinin bu kadar overclok potansiyeli olabileceği şüpheli. Gördüğümüz gibi 400mhzlik ramleri tam performans kullanamıyoruz.
Hayat öpücüğünde kalmıştık. Ramlerimizi 333mhz olarak tanıtarak kendimize
400-333=67mhz DDR yani 34mhzlik external clock artışı şansı daha sağladık.
Şu halde hızımız 234*13 3042mhz oldu ki hiç fena değil. Çünkü daha başlamadık bile. (3000mhzlik bir işlemci bu durumda 3510mhz oluyor ki gerçekten süper)
İşlemcimiz şanslıysa dedik ya bu aslında sizin şansınız. C serisi ve ısınma problemine karşın prescottların şansı yüksek bu noktadan sonra.
Ram frekansını daha düşük de tanıtabiliriz fakat bu sefer 400mhzlik ramlerin performansına erişemeyebiliriz. Çok şanslıysak bu durumda 2600mhzi 3400ün üzerine taşıyabiliriz ancak bu sefer ramler üzerinde ince ayar yapma imkanımızı da yitirebiliriz. Stabil kullanamayabiliriz.
Bu yüzden şu durumda ram zamanlamaları ile oyna***** ram frekansımızı yukarı çekme şansını yakalayabiliriz. Bu menü bios menüsünde “Advanced Chipset Features” ya da bir benzeri menü altında. buradan “DRAM Timing Setting” altından zamanlamaları varsayılan değerlerin bir büyüğüne alın.
Şanslıysanız bu adımda 40-50mhzlik bir DDR ram overclok imkanı kazandınız. Yani bu 20-25 mhz external clock artırımı demek. Kaliteli ramler ve gerçekten işlemcinizin üretim kalitesi ile doğru orantılı olarak 2600mhzlik işlemcimizi 3370 mhz yaptık. Bu adımda 3000mhz lik işlemcimiz ise 3890mhz oldu ki bu hız biraz imkansız ancak gerçekten çok şanslıysanız günlük olmasa da skor almak için kullanılabilir.
Kaliteli ram, kaliteli anakart fakat 3000ghzi ancak geçiyorum sorusu ise sık duyulabilecek bir soru. Bu noktada devreye voltaj girebilir. Hiç tavsiye etmediğim bu yöntem potansiyeli artırırken hem ısınma problemini tavana vurduracak hem de yanma risklerini artıracaktır. Ancak genel istek gelirse bu konuyu da uzun uzun açabilirim.
Burada anlattıklarımdan farklı noktalarda takılmış olabilirsiniz ancak elinizde nasıl bir sıralama olması gerektiğine ilişkin bir rehber var artık. Önemli olan zaten doğru sıralama ile sınırı bulmak.
Öncelikle external clock artırımı ile ramlerinize hiç dokunmadan sınırları görmek isteyebilirsiniz. Bunlar risksiz işlemlerdir. Çok çok masaüstündeyken veya oyun oynarken pc restart atar ve yeniden başlamaz. Yapmanız gereken hemen biosa girip varsayılan değerlere dönmek bu işe yaramazsa bios pilini çıkarıp yerine takmak. Soğukkanlı ve windows’un “sistem çok ciddi bir hatadan kurtarıldı” mesajlarına hazırlıklı olmak. Ancak intel işlemci üzerinde yaptığınız frekans artırımları yanma ile değil restart ile sonuçlanıyor. Yeter ki düzgün takılmış ve çalışan bir fanınız olsun.
Çok basit olan şey sıralamayı tutturabilmek ve sınırları iyi test edebilmek. Bu arada ısıların 50 dereceyi çok geçmesine de izin vermeyin. 70lere kadar yolu da olsa bu işlemcinin ömrüne tecavüz etmek demek.
Overclock olayı kadar sonrası da önemli. Ulaştığınız sınır günlük kullanım için uygun olmayabilir. Overclock esnasında inanılmaz rakamlara ulaşıp yarım saat sonra kilitlenmeler ve restartlarla karşılaşabilirsiniz. Burada önemli olan nokta işlemcinizin üretim kalitesi. Bildiğimiz gibi aynı model işlemciler farklı yer ve farklı zamanlarda farklı bantlarda üretildiği için bu konuda şanslı olmak çok önemli.
Ben 2.6ghz işlemcim ile 3400mhz e rahat çıkabiliyorum 1-2 skor aldıktan sonra ısınma problemim olmamasına rağmen kilitlenmeler yaşıyorum. Saatlerce uğraşmamın ve birkaç sistem çökmesinden sonra stabil günlük kullanım frekansını 3224 mhz olarak buldum.
Anlatmak istediğim bu zor ve uğraş gerektiren bir iş. Amacınız sadece skor almaksa işiniz biraz daha kolay ama “ben overclock ile genel performansımı artırmak istiyorum” diyorsanız iyi bir soğutma ve kaliteli bileşenlerin yanında bolca boş zaman gerek. Çünkü bu öyle bir şey ki 10mhz fazlası için saatlerce pc yi açık bırakıp test ediyorsunuz. Mecbur değilsiniz ama işte insanoğlu. “Hep daha fazlasını istiyor.”
Sisteminizde doğabilecek hasarlardan sorumlu olmadığımı da bildiririm. Bu konuda dikkatli olun arkadaşlar ...
ntel Kullanıcıları İçin
--------------------------------------------
Overclock pek çoğumuzun bildiği anlamıyla var olan parçayı varsayılan hızının üzerine çıkmaya ve bu hızda çalışmaya zorlama olayının bütünüdür. Türkçe’si “hızaşırtmadır”
Öncelikle bu rehberi çok özet ve dataya inmeden ortalama bir pc kullanıcısına yönelik olarak hazırlıyorum. Gerçekten de bu işlerle hiç uğraşmayan ve bu konuda bilgisi olmayanların kalkışmaması gereken bir mevzu.
Öncelikle Intel platformları üzerine bir çalışma olacağını söylemek isterim. Zira buralarda bir yerde halihazırda bir AMD overclock rehberi de vardı. Onu da elden geçirip sabitleyeceğim.
Her ne kadar ortalama bir kullanıcıya yönelik olacak dediysem de birkaç püf noktasını belirtmemde yarar var.
Bu işe kalkışmak için nispeten kaliteli bileşenler gerekli. Kaliteli psu, kaliteli ram ve kaliteli anakart yanında şanslı bir cpu
Intel işlemcilerde içsel saat hızı yani (internal clock) denen amiyane tabirle işlemcinin hızı; işlemci çarpanı ve dışsal saat denen (external clock) un çarpılmasıyla elde edilir. Burada fsb işlemcinin veriyolu hızını belirtir ve son dönem işlemcilerde (p4 ve celeron) dışsal satın 4 le çarpılması formülü ile bulunur. (100*4=400mhz 133*4=533 vs..) Bunun mantıksal açıklaması çok uzun olmakla beraber detaya girmek bizi konudan saptıracaktır.
Örnek 1:
P4 2.0 ghz işlemci: External clock 100Mhz (fsb 400)
İşte bu durumda çarpan önemli rol oynuyor ve bizi 2000mhze ulaştırıyor. Yani çarpan 20. 20*100=2000mhz.
Sayıları açıklayıcı bir konuma getirdiğim düşüncesindeyim. Bunların mantıkları ve çalışma prensibi önemli de olsa şu aşamada bizi ilgilendirmiyor.
Overclock edeceğimiz işlemcimizin öncelikle external clock’u bizi ilgilendiriyor. Ben örnek olarak 200mhz external clock ile 13 çarpanına sahip 2600mhz C serisi bir P4’ü ele alıyorum (ki bu benim işlemcim.) Ram olarak da 2.5,3,3,6 zamanlamasına sahip 400mhz DDR ram.
Öncelikle işimizin tamamı Bios’ta. Bios’a geçiyoruz.
Hızaşırtmaya başlamadan önce herhangi bir otomatik overclock (oc) seçeneği açıksa kapatın. (PAT veya MAT gibi)
Bizi ilgilendiren frekans ayarlarımız genelde tüm bioslarda aynı isimle anılmaktadır. “Frequency and voltage control” ya da buna benzer bir isim olacaktır.
Bu menü altında “external clock” veya adjust cpu bus clock gibi bir ibare olacak. Zatgen karşısındaki sayı bize aradığımzın “o” olduğunu söyleyecektir. (100,133,200,266) İşte bu bizim OC anahtarımız. Hızımızı bunun sayesinde artıracağız ama bir püf nokta bulunmakta. 400mhzlik DDR ramlerimiz bize çok fazla hareket kabiliyeti sağlamayacak. Çünkü bu frekans ayarında yaptığımız her 10mhzlik artış 20mhz olarak ramlere yansıyacak.
Örnek2:
External clock: 200210 = 210*13= 2730mhz
Ramlerimiz ise 420mhz olacak.
420mhzi stabil olarak kullanabiliriz. Ancak işlemcimizdeki 130mhzlik oynama bize hiçbirşey kazandırmıyor. Sınırlara bakmalıyız.
Bunun için yine aynı menüdeki “DRAM frequencies” ayarını AUTO yerine 333 olarak ayarlayacağız. Yani 400mhzlik ramlerimizi 333mhzlik ramler gibi çalıştıracağız. Böylece ramlerimize bir hayat öpücüğü vermiş olacağız.
Bu noktada şöyle bir soru akla geliyor haklı olarak.
Ya işlemcimiz 800fsb iken (200*4) ramlerimiz 333mhzlik ise. Bu noktada şansımız var ise ramlerimizi 400mhze kadar overclock edebiliriz. Hatta 266mhz olarak tanıtıp 400e çıkartabiliriz ama elimizde kaliteli ramler olmalı.
Akla gelebilecek 2. olay ise şu. 533fsb ise (133*4) ve ramlerimiz 400mhz ise bu bize ekstra bir potansiyel sağlamaz mı. Maalesef bu noktada da cpu’nun azizliği söz konusu. Zaten 533fsb ye sahip işlemcide siz ramlerinizi 400mhz olarak değil 333mhz olarak kullanıyor olacaksınız ve bu sefer de sizi kısıtlayan işlemcinin potansiyeli olacak. Örnek verelim.
Örnek3:
P4 2660mhz 20*133(e.c) ramler ise otomatik olarak 400’den 333’e düşürülmüş. Ama buna baktığınızda 400mhz seçeneği yok çünkü desteklemiyor.
Overclock ile 133mhzin 166mhz yapılması bile çok zor. Nedeni ise çarpanın yüksek olması ve 166mhz de işlemci hızının 3320mhze fırlaması. Bu işlemcinin bu kadar overclok potansiyeli olabileceği şüpheli. Gördüğümüz gibi 400mhzlik ramleri tam performans kullanamıyoruz.
Hayat öpücüğünde kalmıştık. Ramlerimizi 333mhz olarak tanıtarak kendimize
400-333=67mhz DDR yani 34mhzlik external clock artışı şansı daha sağladık.
Şu halde hızımız 234*13 3042mhz oldu ki hiç fena değil. Çünkü daha başlamadık bile. (3000mhzlik bir işlemci bu durumda 3510mhz oluyor ki gerçekten süper)
İşlemcimiz şanslıysa dedik ya bu aslında sizin şansınız. C serisi ve ısınma problemine karşın prescottların şansı yüksek bu noktadan sonra.
Ram frekansını daha düşük de tanıtabiliriz fakat bu sefer 400mhzlik ramlerin performansına erişemeyebiliriz. Çok şanslıysak bu durumda 2600mhzi 3400ün üzerine taşıyabiliriz ancak bu sefer ramler üzerinde ince ayar yapma imkanımızı da yitirebiliriz. Stabil kullanamayabiliriz.
Bu yüzden şu durumda ram zamanlamaları ile oyna***** ram frekansımızı yukarı çekme şansını yakalayabiliriz. Bu menü bios menüsünde “Advanced Chipset Features” ya da bir benzeri menü altında. buradan “DRAM Timing Setting” altından zamanlamaları varsayılan değerlerin bir büyüğüne alın.
Şanslıysanız bu adımda 40-50mhzlik bir DDR ram overclok imkanı kazandınız. Yani bu 20-25 mhz external clock artırımı demek. Kaliteli ramler ve gerçekten işlemcinizin üretim kalitesi ile doğru orantılı olarak 2600mhzlik işlemcimizi 3370 mhz yaptık. Bu adımda 3000mhz lik işlemcimiz ise 3890mhz oldu ki bu hız biraz imkansız ancak gerçekten çok şanslıysanız günlük olmasa da skor almak için kullanılabilir.
Kaliteli ram, kaliteli anakart fakat 3000ghzi ancak geçiyorum sorusu ise sık duyulabilecek bir soru. Bu noktada devreye voltaj girebilir. Hiç tavsiye etmediğim bu yöntem potansiyeli artırırken hem ısınma problemini tavana vurduracak hem de yanma risklerini artıracaktır. Ancak genel istek gelirse bu konuyu da uzun uzun açabilirim.
Burada anlattıklarımdan farklı noktalarda takılmış olabilirsiniz ancak elinizde nasıl bir sıralama olması gerektiğine ilişkin bir rehber var artık. Önemli olan zaten doğru sıralama ile sınırı bulmak.
Öncelikle external clock artırımı ile ramlerinize hiç dokunmadan sınırları görmek isteyebilirsiniz. Bunlar risksiz işlemlerdir. Çok çok masaüstündeyken veya oyun oynarken pc restart atar ve yeniden başlamaz. Yapmanız gereken hemen biosa girip varsayılan değerlere dönmek bu işe yaramazsa bios pilini çıkarıp yerine takmak. Soğukkanlı ve windows’un “sistem çok ciddi bir hatadan kurtarıldı” mesajlarına hazırlıklı olmak. Ancak intel işlemci üzerinde yaptığınız frekans artırımları yanma ile değil restart ile sonuçlanıyor. Yeter ki düzgün takılmış ve çalışan bir fanınız olsun.
Çok basit olan şey sıralamayı tutturabilmek ve sınırları iyi test edebilmek. Bu arada ısıların 50 dereceyi çok geçmesine de izin vermeyin. 70lere kadar yolu da olsa bu işlemcinin ömrüne tecavüz etmek demek.
Overclock olayı kadar sonrası da önemli. Ulaştığınız sınır günlük kullanım için uygun olmayabilir. Overclock esnasında inanılmaz rakamlara ulaşıp yarım saat sonra kilitlenmeler ve restartlarla karşılaşabilirsiniz. Burada önemli olan nokta işlemcinizin üretim kalitesi. Bildiğimiz gibi aynı model işlemciler farklı yer ve farklı zamanlarda farklı bantlarda üretildiği için bu konuda şanslı olmak çok önemli.
Ben 2.6ghz işlemcim ile 3400mhz e rahat çıkabiliyorum 1-2 skor aldıktan sonra ısınma problemim olmamasına rağmen kilitlenmeler yaşıyorum. Saatlerce uğraşmamın ve birkaç sistem çökmesinden sonra stabil günlük kullanım frekansını 3224 mhz olarak buldum.
Anlatmak istediğim bu zor ve uğraş gerektiren bir iş. Amacınız sadece skor almaksa işiniz biraz daha kolay ama “ben overclock ile genel performansımı artırmak istiyorum” diyorsanız iyi bir soğutma ve kaliteli bileşenlerin yanında bolca boş zaman gerek. Çünkü bu öyle bir şey ki 10mhz fazlası için saatlerce pc yi açık bırakıp test ediyorsunuz. Mecbur değilsiniz ama işte insanoğlu. “Hep daha fazlasını istiyor.”
Sisteminizde doğabilecek hasarlardan sorumlu olmadığımı da bildiririm. Bu konuda dikkatli olun arkadaşlar ...
Gerekenleri Öğrendik...
Şimdi adım adım overclock yapmaya başlayalım.
Öncelikle şunu belirtmeliyim ki overclock için en önce boardumuzun bu işe elverişli olarak üretilmiş olması gerekmektedir.Yani overclock için neler gerekiyorsa her özelliğin mevcut olması gerekiyor.Bu özellikleri aşağıdaki resimlerlede göreceksiniz.Overclock'a niyetlendiyseniz öncelikle uygun bir board edinmelisiniz yoksa overclock için doğru düzgün özellik sunmayan anakartlarla bu işe koyulmak boşuna uğraş ve moral bozukluğu olacaktır.Tabi iş sadece board ile bitmiyor.Overclock için buna yatkın birde işlemci bulmamız gerekiyor.Bu iş öylesine ilginç ki her işlemcinin overclock perfromansı aynı olmuyor.Üretim tarihleri,üretim yerleri,kodları bir işlemcinin overclock performansını değiştirebiliyor hatta öyleki bazen aynı üretim yer tarih ve kodlarına sahip iki işlemcide bile aynı overclock değerlerine ulaşamayabiliyorsunuz.Yani bu iş öncelikle şans işi tabi ama önce overclock forumlarında hangi cpu ve kodların overclocka daha yatkın olduğuna dair bilgi edinmekte ve işlemci seçiminide ona göre yapmakta fayda var. İşlemcimizide seçtikten sonra iş tabiki yine bitmiyor;sırada ram var.Eğer stabil bir overclock yapmak ve maximum performans almak istiyorsak ramlerimizin kaliteli ve cas gecikmesinin (cl2-cl2,5-cl3 gibi.düşük değer daha iyi) mümkün olan en düşük değerlerde olması gerekiyor. Buna ilaveten overclock yapılan parçaların enerji ihtiyaçları artacağından mutlaka kaliteli ve en az 400 watt lık bir powersupply ımızın olması gerekiyor. Tabi son olarak en önemli konu soğutma.Overclock edilen sistemimiz daha fazla ısınacağı için (en başta cpu) çok daha iyi bir soğutmaya sahip olmamız gerekiyor. Aslına bakarsak overclock işi oldukça pahalı ve riskli bir hadisedir.Farkındaysanız sözünü ettiğim tüm enstrümanlar normallerinden daha pahalı olan şeyler.Her şeyin iyisini almak durumunda olduğumuzdan bu iş haliyle pahalıya gelecektir.(Tabi bazen umulmadık uygun fiyatlı ürünlerede denk gelerek ucuza mal etmek de mümkün) Elbette pahalı donanımlarımızın zarar görme riskide vardır her zaman için.
Riskli ve pahalı,peki o zaman niçin overclock yapıyoruz?
Bu soruya verilecek en kısa ve öz cevap hazdır,ihtirasdır.İnsanı bir kere sardımı kolay kolay kurtulmak mümkün değildir
Overclock için öncelikle boardumuzun biosu dediğimiz temel ayaralamaların bulunduğu kısma girmemiz gerekiyor. (Her ne kadar windows üzerinden de overclock yapma imkanı olsada sağlam overclockcular tarafından tercih edilen bir tarz olmadığından o konuya hiç girmeyeceğim) Pc açılırken del tuşuna basarak biosa girilir.Ben yaygın olduğu için i865 çipsete sahip kendimde kullandığım abit AI7 nin biosundan örnek verceğim. Diğer boardlarda üç aşağı beş yukarı aynı gibidir.
Abitin meşhur soft menüsünden cpu,ram,agp frekans ve voltaj ayarlarının bulunduğu en can alıcı bölüme giriyoruz.
Üstte görüldüğü gibi default ayarlardaki görünümümüz bu.Tüm değerlerimiz olması gerektiği gibi yani default.
Bize default değerler lazım olmadığı için "cpu operating speed"seçeneğini "user defined"yapıyoruz ki cpu fsb ,cpu:ram oranı ve agp/pci ayarları açık hale gelsin. Çünkü bu değerlerle oyna***** overclock yapacağız.
Öncelikle fsb miktarını biraz arttırıyoruz ben 200 mhz den 250 ye çıkardım ama cpu ma güvendiğim için direkt bu değeri denedim. Siz azar azar arttırmayı deneyin aceleci olmayın. Mesela önce 210 mhz e çıkarın sonra 220 ye. Dikkatinizi çektiyse ben cpu:ram ratio(oranı) nı 1:1 yaptım bu ne demek? Bu cpu ile ramlerimin 1:1 eşit aynı mhz de senkron çalışacağı anlamına geliyor. Tabi benim ramlerim DDR 566 olduğu için (2x 283 mhz) cpu ile senkron rahatlıkla çalışabilmekte. Eğer sizin elinizde bu değerlerde çalışan ramler yoksa bu değeri düşürmelisiniz.
(Bazı boardlarda bu şekildede yer alabilir cpu:ram oranı sizi şaşırtmasın)
Yani eğer DDR 400 ramlere sahipseniz ve ramlerinizin 200 mhz üzerinde çalışamayacağına eminseniz bu oranı yukarıdaki görülen seçeneklerdeki gibi 5:4 yapmalısınız ki sistem çakılmasın. Bence önce ramlerle uğraşmak yerine öncelikle işlemcinizin sınırını bulabilmek amacıyla ram oranınızı düşük bir oranda tutun,mesela 3:2 gibi. Bu durumda ramler daha düşük değerlerde çalışacağı için cpu sınırını tayin etmenize engel olamayacaklardır.
8. permalink
Cpu nın sınırını nasıl bulacağız?
Öncelikle default voltajında mhz olarak gidebildiği yere kadar arttıracağız. Her arttırdığımızda pc yi kapatıp açıp stabilitesini ve en önemlisi cpu sıcaklığını kontrol etmelisiniz. Eğer stabilite ve ısınma sorunu yoksa bu iyi haber demektir yolumuza devam edebiliriz. Tekrar tekrar biosa girip fsb hızını arttırdıktan sonra diyelimki işlemcimiz artık 240 fsb de çakılmaya stabilliğini kaybetmeye başladı. Ha tabi bunu nasıl anlıyoruz ,stabiliteden kasıt öncelikle fsb arttırırmından sonra windowsa sorunsuz bir biçimde girmesi ve bir kaç bench programıyla sandra,pc mark vs. gibi yapılan testleri başarıyla reset,donma vs.olmadan tamamlamasıdır. Bunlardan geçemiyorsa reset yada donma oluyorsa bu demektir ki cpu muzun default voltajındaki sınırına gelmiş bulunuyoruz. Ne yapacağız?Tekrar biosa giriyoruz.
Üstte görüldüğü gibi cpu core voltajını bir miktar arttırmak işe yarıyabilir. Bu stabilitesi bozulan işlemciye yardımcı olabilir. Bunu yaparken azar azar yapmakta fayda var çünkü overclockda en tehlikeli hadise voltaj olayıdr,fazla voltaj direkt cpu nuzu götürebilir.İntel işlemcilerde (northwood) 1.7 voltu aşmamanız en doğru yol olacaktır.Buna kabaca default voltajın %15 fazlasını aşmamak ta diyebiliriz. Bu şekilde voltaj arttırımlarıyla stabilite sağlandıktan sonra yeniden fsb arttırımlarına giderek cpu nun çıkabileceği stabil en yüksek değeri buluruz. Bahsettiğim gibi test programlarıyla denedikten sonra en uygun değeri buluruz. Tabi tekrar ediyorum tüm safhlarda cpu sıcaklığını kontrol altında bulundurmalısınız. Cpu nuzun default durumdaki sıcaklığının %25 den fazla artmamasına dikkat edin. Her ne kadar bazı boardlar sıcaklığı doğru okumasalarda dediğim gibi en doğru yol default halindeki değer ile overclock sonrası değeri%25 ten fazla olmaması. Fazla sıcaklık demek tehlike demek,işlemcinin çok yıpranması demek,stabilitenin bozulması demek olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
Şimdi sıra geldi ramlerimizi yoklamaya; Şimdi ramlerin sınırını bulacağız. Bunu önce yukarıda görüldüğü üzere cpu:ram oranıyla oyna***** bulacağız. Eğer ramlerimiz zaten hızlıysa DDR500 ve üzeri zaten pek sorun çıkmayacaktır fakat ramlerimiz DDR 400 yada daha düşüğü ise 1:1 cpu/ram oaranını kaldıramayabilir. Bu durumda mecburen ramleri daha düşük bir değerde çalıştırmak zorunda kalacağız mesela 3:2 yada 5:4 gibi. Fakat bu ramlerin sağı solu belli olmuyor bazen oem bir ram alıyorsunuz DDR 400 yada 366 ve normalde bu değerlerde çalışması gerekiyorken sizi şaşırtıyor ve neredeyse DDR 500 hızlarında bile çalışabiliyor. Bunu deneyerek bulacaksınız. Aynı cpu gibi denediniz ve bir yerden sonra sistem çakıldı. Cpu muzun sınırını bildiğimiz için cpu dan şüphelenmiyoruz. Cpu voltajını arttırdığımız gibi ram voltajını arttırmakta fayda sağlayabiliyor.
Resimdeki gibi ram voltajını arttırarak en stabil ve max değerini buluyoruz.Tabi bazı ramler voltajı sevmeyebilir ve voltaj tam tersi etkide yapabilir.Voltajı seven ramlere denk geldiysek şanslıyız bu ramlerle epeyce yukarı mhz lere çıkabiliriz. Ramlerinde sınırını bulduk şimdi geldik ram timingleriyle oynamaya yani ramlerimizi daha düşük cl değerleriyle daha agresif çalışmaya zorlamaya.Düşük cl değeri daha çabuk veri döngüsü olacağı için daha fazla performans demektir.Bunun içinde ana menümüzden advanced chipset features a girerek yapıyoruz...
Buradan DRAM timing selectable dan manuel yaparak seçeneklerin açılmasını sağlıyoruz.