20
EXE RANK
Method
Fexe Kullanıcısı
etik ne demektir - etik kavramı - kamu yönetimi etiği - etik değerler
Etik kavramı Yunanca, karakter ve davranış anlamına gelen “etos”
sözcüğünden türetilmiş olup, felsefenin, ahlaki değerleri inceleyen dalıdır. Ahlak
kavr*****n İngilizce karşılığı olan “morality” ise Latince “moralis” sözcüğünden
türetilmiş olup, görgü ve gelenek anlamlarına gelmektedir (Thompson, 1985:555).
Ahlak, bireyin doğru ya da yanlış davranışlar arasında bir ayrım yapması ya da
yapabilme becerisine sahip olması olarak da tanımlanmaktadır. Bu haliyle ahlaki
davranış, bireyin, toplumun iyi ya da doğru saydığı kimi standartlara uygun
davranması olarak değerlendirilmektedir (Wart, 2003:331). Ahlak, genellikle
insanların kendisine göre yaşadıkları bir ilkeler topluluğu, bir kurallar toplamı
anlamına da gelmektedir. Böylece bir meslek ahlakından, bir siyasal ahlaktan ve
hatta bir evlilik ahlakından söz etmek mümkündür. Etik ise ahlaktan farklı olarak, bu
tür davranışları felsefi olarak inceleyen ve açıklamaya ve son çözümlemede
değerlendirmeye çalışan felsefi soruşturma alanıdır (Arslan, 1994:119).
Etik, insana ne yapması ya da ne yapmamasını öneren bir dizi değerler
bütünüdür. Bu değerleri ödevler, erdemler, ilkeler ve toplumun çıkarları olarak dört
kümede incelemek mümkündür. Ödev, kişinin işgal ettiği rolden beklenen
davranışlardır. Erdem, iyi bir insanı tanımlayan özelliklerin tümüdür. İlke,
davranışları biçimlendiren temel doğrulardır. Toplumun çıkarı ise toplumun
genelinin yararına olan her türlü eylemdir (Svara, 2007:10). Bir bütün olarak
incelendiğinde bu değerler bütünü, etik davranışın çerçevesini belirlemektedir.
Kamu Yönetimi Etiği
Kamu görevlilerinin davranışlarında iki temel etken rol oynamaktadır.
Bunlardan biri yasalar, diğeri ise etik değerlerdir. Yasalar, kamu görevlilerinin
davranışlarını dışsal olarak belirlemekte ve denetlemekte iken, etik değerler,
davranışı içsel olarak yönetmekte ve denetlemektedir (Cooper ve diğerleri,
1998:91). Davranışların dıştan belirlenmesinde rol oynayan yasalar ve kurallar,
kamu görevlilerini kamu yararı doğrultusunda eylemde bulunmaya zorlamaktadır.
Bu bakış açısına göre kamu yönetimi etiğini, kamu çalışanının her türlü davranışını
yasalara, etik kodlara ve çeşitli kurallara göre yapması olarak tanımlamak
mümkündür. Kamu görevlilerinin davranışlarının içsel belirleyicisi olarak ele
alındığında ise kamu yönetimi etiği, kamu görevlilerinin eylemlerini, bireysel ahlaki
değerleri referans alarak yapması anlamına gelmektedir. Bu perspektifte önemli
olan, kamu görevlisinin ahlaki gelişmişlik düzeyidir (Maesschalcs, 2004:21). Kamu
yönetimi etiğine ilişkin bu iki farklı bakış açısı bir birini tamamlar niteliktedir ya da öyle olması gerekmektedir (Gilman, 1999:175). Diğer bir deyişle kamu yönetimi
etiğini, kamu görevlilerinin görev alanları ile ilgili her türlü eylemi, yasa ve bireysel
ahlaki değerleri bir potada eriterek yapması şeklinde tanımlamak mümkündür.
Diğer taraftan kamu yönetiminde bir etik hiyerarşisinden bahsetmek
mümkündür. Hiyerarşinin ilk basamağında kamu görevlilerinin “bireysel ahlak”
yapıları yer almaktadır. Bireysel ahlak, kamu görevlisinin kendi öznel geçmişi
tarafından biçimlendirilmektedir. Örneğin, aile etkisi, dini inancı, kültürel ve
toplumsal değerler etkisi ve bireysel tecrübeler kamu görevlisinin ahlaki yapısını
belirleyen parametrelerdir. Hiyerarşinin ikinci basamağında “mesleki etik”
bulunmaktadır. Mesleki etik ise, kamu görevlisinin görevini yaparken, mesleğin
gerektirdiği normlar çerçevesinde davranmasıdır. Üçüncü basamakta ise “örgütsel
etik” bulunmaktadır. Örgütsel etik, kamu görevlilerinin eylemlerini örgütsel amacın
gerçekleşmesi doğrultusunda belirlenmiş bulunan kurallara göre yapmasıdır.
Hiyerarşinin son basamağını ise “toplumsal etik” oluşturmaktadır. Toplumsal etiğin
merkezinde ise kamu görevlilerinin bir taraftan bireyi koruyan tutum ve davranışlar
sergilemesi diğer yandan ise toplumun bir bütün olarak gelişmesine katkı sağlayacak
biçimde davranmalarıdır (Shafritz ve Russell, 2005:186).
alıntıdır
Etik kavramı Yunanca, karakter ve davranış anlamına gelen “etos”
sözcüğünden türetilmiş olup, felsefenin, ahlaki değerleri inceleyen dalıdır. Ahlak
kavr*****n İngilizce karşılığı olan “morality” ise Latince “moralis” sözcüğünden
türetilmiş olup, görgü ve gelenek anlamlarına gelmektedir (Thompson, 1985:555).
Ahlak, bireyin doğru ya da yanlış davranışlar arasında bir ayrım yapması ya da
yapabilme becerisine sahip olması olarak da tanımlanmaktadır. Bu haliyle ahlaki
davranış, bireyin, toplumun iyi ya da doğru saydığı kimi standartlara uygun
davranması olarak değerlendirilmektedir (Wart, 2003:331). Ahlak, genellikle
insanların kendisine göre yaşadıkları bir ilkeler topluluğu, bir kurallar toplamı
anlamına da gelmektedir. Böylece bir meslek ahlakından, bir siyasal ahlaktan ve
hatta bir evlilik ahlakından söz etmek mümkündür. Etik ise ahlaktan farklı olarak, bu
tür davranışları felsefi olarak inceleyen ve açıklamaya ve son çözümlemede
değerlendirmeye çalışan felsefi soruşturma alanıdır (Arslan, 1994:119).
Etik, insana ne yapması ya da ne yapmamasını öneren bir dizi değerler
bütünüdür. Bu değerleri ödevler, erdemler, ilkeler ve toplumun çıkarları olarak dört
kümede incelemek mümkündür. Ödev, kişinin işgal ettiği rolden beklenen
davranışlardır. Erdem, iyi bir insanı tanımlayan özelliklerin tümüdür. İlke,
davranışları biçimlendiren temel doğrulardır. Toplumun çıkarı ise toplumun
genelinin yararına olan her türlü eylemdir (Svara, 2007:10). Bir bütün olarak
incelendiğinde bu değerler bütünü, etik davranışın çerçevesini belirlemektedir.
Kamu Yönetimi Etiği
Kamu görevlilerinin davranışlarında iki temel etken rol oynamaktadır.
Bunlardan biri yasalar, diğeri ise etik değerlerdir. Yasalar, kamu görevlilerinin
davranışlarını dışsal olarak belirlemekte ve denetlemekte iken, etik değerler,
davranışı içsel olarak yönetmekte ve denetlemektedir (Cooper ve diğerleri,
1998:91). Davranışların dıştan belirlenmesinde rol oynayan yasalar ve kurallar,
kamu görevlilerini kamu yararı doğrultusunda eylemde bulunmaya zorlamaktadır.
Bu bakış açısına göre kamu yönetimi etiğini, kamu çalışanının her türlü davranışını
yasalara, etik kodlara ve çeşitli kurallara göre yapması olarak tanımlamak
mümkündür. Kamu görevlilerinin davranışlarının içsel belirleyicisi olarak ele
alındığında ise kamu yönetimi etiği, kamu görevlilerinin eylemlerini, bireysel ahlaki
değerleri referans alarak yapması anlamına gelmektedir. Bu perspektifte önemli
olan, kamu görevlisinin ahlaki gelişmişlik düzeyidir (Maesschalcs, 2004:21). Kamu
yönetimi etiğine ilişkin bu iki farklı bakış açısı bir birini tamamlar niteliktedir ya da öyle olması gerekmektedir (Gilman, 1999:175). Diğer bir deyişle kamu yönetimi
etiğini, kamu görevlilerinin görev alanları ile ilgili her türlü eylemi, yasa ve bireysel
ahlaki değerleri bir potada eriterek yapması şeklinde tanımlamak mümkündür.
Diğer taraftan kamu yönetiminde bir etik hiyerarşisinden bahsetmek
mümkündür. Hiyerarşinin ilk basamağında kamu görevlilerinin “bireysel ahlak”
yapıları yer almaktadır. Bireysel ahlak, kamu görevlisinin kendi öznel geçmişi
tarafından biçimlendirilmektedir. Örneğin, aile etkisi, dini inancı, kültürel ve
toplumsal değerler etkisi ve bireysel tecrübeler kamu görevlisinin ahlaki yapısını
belirleyen parametrelerdir. Hiyerarşinin ikinci basamağında “mesleki etik”
bulunmaktadır. Mesleki etik ise, kamu görevlisinin görevini yaparken, mesleğin
gerektirdiği normlar çerçevesinde davranmasıdır. Üçüncü basamakta ise “örgütsel
etik” bulunmaktadır. Örgütsel etik, kamu görevlilerinin eylemlerini örgütsel amacın
gerçekleşmesi doğrultusunda belirlenmiş bulunan kurallara göre yapmasıdır.
Hiyerarşinin son basamağını ise “toplumsal etik” oluşturmaktadır. Toplumsal etiğin
merkezinde ise kamu görevlilerinin bir taraftan bireyi koruyan tutum ve davranışlar
sergilemesi diğer yandan ise toplumun bir bütün olarak gelişmesine katkı sağlayacak
biçimde davranmalarıdır (Shafritz ve Russell, 2005:186).
alıntıdır