20
EXE RANK
OttoMaNs* ;яeiz
Fexe Kullanıcısı
Puanları
0
Çözümler
0
- Katılım
- 20 Şub 2011
- Mesajlar
- 32,869
- Tepkime puanı
- 0
- Puanları
- 0
- Yaş
- 36
- Web sitesi
- www.netbilgini.com
Maddelerin bir kuvvetin etkisiyle şekil değiştirmesine ( esnemesine ) ve bu özelliğin çeşitli amaçlar için kullanılmasına günlük yaşamda sıkça rastlanır.
El kantarı, baskül gibi tartı araçları katıların esneklik özeliğine dayanarak ölçüm yapar. Çok değişik amaçlar için kullanılan yaylar katıların esneklik özelliği ile çalışır. Araçlarda bulunan amartösörler v.b.
Esnekliği daha iyi anlamak için birlikte deney tasarlayalım;
En az 0,1 mm çapında bir bakır teli çivi ile tutturalım. Bakır telin kırık ve büküklerinin olmamasına dikkat ediniz.
Bakır telin diğer ucuna ağırlık asalım ve uzama miktarını bulalım.
Ağırlıkları değiştirdikçe uzama miktarının da değiştiğini göreceksiniz.
Bir yerden sonra bakır teliniz kopacaktır. Bu da bize esnekliğin bir sınırı olduğunu gösterir.
Şimdi de bir öncekine göre daha kalın bir bakır telde, yapılanları tekrarlayalım.
Her iki telin uzama miktarlarını karşılaştırdığınızda tel kalınlaştıkça uzamaların azaldığını göreceksiniz.
Sonuç olarak uzama katsayısı uygulanan kuvvetin büyüklüğüne bağlıdır. Nasıl bağlı olduğunu anlamak için; kuvvet arttıkça uzama miktarı artmış, terside doğrudur, kuvvet azaldıkça uzama miktarı da azalmıştır. Uzama ile kuvvet doğru orantılıdır, diyebiliriz.
Teli kalınlaştırdığımızda ise uzama miktarı azalmıştır.
Buradan da varacağımız sonuç, telin kalınlığı ile ( kesiti ) uzama miktarı ters orantılıdır.
Uzama miktarı = Tele uygulanan kuvvetin büyüklüğü / telin kesiti
olarak hesaplanır.
Yukarıdaki deneyi başka maddeden metallerle yaptığınızda bulduğunuz değerler de farklı olacaktır. Bu da bize uzama miktarının maddeler için farklı olduğunu, esneklik katsayısının maddeler için ayırt edici bir özellik olduğunu gösterir.
Kattı madde olan metaller, belirli ölçüde esneklik özelliği gösterirken bazı katıla esnek değildir. Yemek tuzu kristali, kuvartz, grafit çubuk v.b. çekildiğinde belli bir uzama olmaz. Ancak, bu katılar; maddenin türüne, şekline ve büyüklüğüne bağlı olarak uygulanan kuvvet belirli büyüklüğe ulaştığında kırılır.
Deneysel ölçümde güçlükler olmasına rağmen, kırıcılık özelliği de bir katıyı diğerinden ayıran bir özelliktir.
Esneklik yapılara ve makinelere uygulanması amacıyla, malzeme direnci adı altında, bir esneklik teorisi geliştirilmiştir. Böylece, beton binalarda kirişlerin biçim değiştirmesi hızla incelenebilmektedir. Esneklik teorisi, aynı zamanda, katılarda titreşim yayılmalarının incelenmesinde de kullanılır.
Deprem sırasında, depreme yol açan toprak hareketlerinin kökeninin ve yayılma hızlarının, yaklaşık olarak belirlenmesine yardımcı olur. Petrol araştırmalarında da yer yuvarlağının düzeysel tabakalarında gerçekleştirilen küçük patlamalardan yararlanılır.
Meraklısına;
Esneklik bir cismin, biçim veya büyüklüğünü değiştiren kuvvet kaldırıldıktan sonra, ski şekline dönme özelliğidir.
Zor: Bir cisimde biçim değişikliği yapan kuvvetin etkime yüzeyine oranına eşittir.
Zor = Kuvvet / Kuvvetin etkidiği yüzey = F/A
Zorlama: Zor etkisinde cismin şekil değiştirme oranıdır. Cismin bazı boyutlarında meydana gelen değişikliğin, bu boyutun önceki büyüklüğüne oranı ile ölçülür.
Uzunluk zorlaması = ΔL /L
Hooke Kanunu: Esneklik sınırları içinde bir cisimde Zor/Zorlanma oranı sabittir. Bu sabit sayıya cismi meydana getiren maddenin esneklik modülü denir.
Modül = Zor/Zorlanma
Young modülü Y. Uzunluk esneklik modülüdür.
Y = ( F/A )/( ΔL/L) = FL/AΔL
Y'nin birimleri N/m², dyn/cm² dir.
Hacım esneklik modülü ( Balk modülü ) B.
B = ΔP /( ΔV/V ) = VΔP/ΔV
Makaslama ( burulma ) modülü S.
S = ( F/A) / S.L = ( F/A )/Ф = F/AФ
Ф = Burulma açısıdır.
El kantarı, baskül gibi tartı araçları katıların esneklik özeliğine dayanarak ölçüm yapar. Çok değişik amaçlar için kullanılan yaylar katıların esneklik özelliği ile çalışır. Araçlarda bulunan amartösörler v.b.
Esnekliği daha iyi anlamak için birlikte deney tasarlayalım;
En az 0,1 mm çapında bir bakır teli çivi ile tutturalım. Bakır telin kırık ve büküklerinin olmamasına dikkat ediniz.
Bakır telin diğer ucuna ağırlık asalım ve uzama miktarını bulalım.
Ağırlıkları değiştirdikçe uzama miktarının da değiştiğini göreceksiniz.
Bir yerden sonra bakır teliniz kopacaktır. Bu da bize esnekliğin bir sınırı olduğunu gösterir.
Şimdi de bir öncekine göre daha kalın bir bakır telde, yapılanları tekrarlayalım.
Her iki telin uzama miktarlarını karşılaştırdığınızda tel kalınlaştıkça uzamaların azaldığını göreceksiniz.
Sonuç olarak uzama katsayısı uygulanan kuvvetin büyüklüğüne bağlıdır. Nasıl bağlı olduğunu anlamak için; kuvvet arttıkça uzama miktarı artmış, terside doğrudur, kuvvet azaldıkça uzama miktarı da azalmıştır. Uzama ile kuvvet doğru orantılıdır, diyebiliriz.
Teli kalınlaştırdığımızda ise uzama miktarı azalmıştır.
Buradan da varacağımız sonuç, telin kalınlığı ile ( kesiti ) uzama miktarı ters orantılıdır.
Uzama miktarı = Tele uygulanan kuvvetin büyüklüğü / telin kesiti
olarak hesaplanır.
Yukarıdaki deneyi başka maddeden metallerle yaptığınızda bulduğunuz değerler de farklı olacaktır. Bu da bize uzama miktarının maddeler için farklı olduğunu, esneklik katsayısının maddeler için ayırt edici bir özellik olduğunu gösterir.
Kattı madde olan metaller, belirli ölçüde esneklik özelliği gösterirken bazı katıla esnek değildir. Yemek tuzu kristali, kuvartz, grafit çubuk v.b. çekildiğinde belli bir uzama olmaz. Ancak, bu katılar; maddenin türüne, şekline ve büyüklüğüne bağlı olarak uygulanan kuvvet belirli büyüklüğe ulaştığında kırılır.
Deneysel ölçümde güçlükler olmasına rağmen, kırıcılık özelliği de bir katıyı diğerinden ayıran bir özelliktir.
Esneklik yapılara ve makinelere uygulanması amacıyla, malzeme direnci adı altında, bir esneklik teorisi geliştirilmiştir. Böylece, beton binalarda kirişlerin biçim değiştirmesi hızla incelenebilmektedir. Esneklik teorisi, aynı zamanda, katılarda titreşim yayılmalarının incelenmesinde de kullanılır.
Deprem sırasında, depreme yol açan toprak hareketlerinin kökeninin ve yayılma hızlarının, yaklaşık olarak belirlenmesine yardımcı olur. Petrol araştırmalarında da yer yuvarlağının düzeysel tabakalarında gerçekleştirilen küçük patlamalardan yararlanılır.
Meraklısına;
Esneklik bir cismin, biçim veya büyüklüğünü değiştiren kuvvet kaldırıldıktan sonra, ski şekline dönme özelliğidir.
Zor: Bir cisimde biçim değişikliği yapan kuvvetin etkime yüzeyine oranına eşittir.
Zor = Kuvvet / Kuvvetin etkidiği yüzey = F/A
Zorlama: Zor etkisinde cismin şekil değiştirme oranıdır. Cismin bazı boyutlarında meydana gelen değişikliğin, bu boyutun önceki büyüklüğüne oranı ile ölçülür.
Uzunluk zorlaması = ΔL /L
Hooke Kanunu: Esneklik sınırları içinde bir cisimde Zor/Zorlanma oranı sabittir. Bu sabit sayıya cismi meydana getiren maddenin esneklik modülü denir.
Modül = Zor/Zorlanma
Young modülü Y. Uzunluk esneklik modülüdür.
Y = ( F/A )/( ΔL/L) = FL/AΔL
Y'nin birimleri N/m², dyn/cm² dir.
Hacım esneklik modülü ( Balk modülü ) B.
B = ΔP /( ΔV/V ) = VΔP/ΔV
Makaslama ( burulma ) modülü S.
S = ( F/A) / S.L = ( F/A )/Ф = F/AФ
Ф = Burulma açısıdır.