Nafaka nedir?

Sual: Nafaka ne demektir? Neler nafaka sınıfına girer?
CEVAP
Nafaka, insanın yaşayabilmesi için gerekli şey demektir. Bu da, yiyecek, giyecek ve evdir. Yani mutfak masrafı, ev kirası, giyim ve ev eşyası masrafıdır. Bu masraflar, zamana, hâle, örf ve âdete göre değişir. (Nikâye)

Hanımın nafakası
Sual: Erkeğin hanımına nafaka vermesi ne zaman farz olur? Kadın zenginse de, erkeğin yine nafaka vermesi gerekir mi?
CEVAP
Evet, hanımı zengin olsa bile, bunun nafakasını vermek, kocası üzerine farzdır. Nafaka, nikâhtan sonra hemen farz olur. Erkek ve hanımı fakirseler, fakir nafakası verir. Zenginseler, zengin nafakası vermesi gerekir. İkisinden biri zengin olup, öteki fakirse, orta hal nafakası verir.

Örf ve âdete göre, kadına gereken gıda, elbise ve ev eşyasının hepsi, nafakaya dâhil olur. Erkek bunları getirir. Kadın kendi malını kullanmaya zorlanamaz. Kullanırsa, erkek bunların parasını hanımına öder. Her şeyi erkeğin getirmesi gerekir. Kadını, çalışıp kazanmaya zorlamak haramdır. (Bahr-ür-raık)

Kızın nafakası
Sual: Evli olmayan kadının nafakasını kim verir?
CEVAP
Kız olsun, dul olsun, evli olmayan fakir kadına babası bakmaya mecburdur. Babası yoksa veya fakirse, zengin akrabası bakar. Bunlar da yoksa veya bakamazlarsa devlet maaş bağlar.

Nikâhlanan kızın nafakası
Sual: Dini nikâh kıyılan kıza, düğünden önce de nafaka vermek gerekir mi?
CEVAP
Erkek, nikâhladığı kızı kendi evine çağırmazsa, kız babasının evinde kalsa da nafakasını vermesi gerekir. [Kız, çağırıldığı halde gelmezse veya düğün olmadan gelmezse, o zaman nafaka vermek gerekmez.] (Behcet-ül-fetava)

Yakın akraba
Sual: Kadın, kocasının yakınlarının evde kalmasına razı olmak zorunda mıdır?
CEVAP
Hayır, ana babası da dâhil, kocasının akrabasından hiç kimsenin evde bulunmamasını istemek, kadının hakkıdır. Kadın izin verirse, kocası mahrem akrabasını evinde bulundurabilir. Erkek de, hanımının ana, baba ve kardeşlerini bile eve sokmayabilir, fakat onları görmelerine ve onlarla konuşmalarına mani olamaz. (S. Ebediyye)

Mani olursa erkek günaha girer. Buna rağmen kadın, kocasından izinsiz yakınlarını ziyarete gidemez. Giderse, kocasının emrine uymadığı için o da, günah işlemiş olur.

Evden kaçan kadın
Sual: Hangi kadına, kocası nafaka vermek zorunda değildir?
CEVAP
Mürtet olana, kocasının oğlunu şehvetle öpüp hürmet-i müsahereye sebep olana, ölüm iddeti bekleyen kadına, bir de kocasının evinden haksız olarak kaçıp giden kadına nafaka vermek gerekmez. Kocasından kaçan kadına nâşize denir.

Babası ölen çocuk
Sual: Babası ölen çocuğun nafakasını kim verir?
CEVAP
Fakir olan küçük çocuğun annesi, kız kardeşi ve amcası zengin olsalar, nafakanın üçte birini annesi, yarısını kardeşi, gerisini amcası verir. Fakir bir kimsenin, zengin bir kız kardeşi ve baba bir kız kardeşi ve anne bir kız kardeşi varsa, bu kimseye üç kız kardeşi ortaklaşa bakar. Nafakanın beşte üçünü kız kardeşi, beşte birini baba bir kız kardeşi, beşte birini de anne bir kız kardeşi verir, çünkü bu kimse ölseydi, mirası bu oranda paylaşırlardı.

Küçük çocuğun, annesi, iki kız kardeşi ve amcası bulunsa ve hepsi zengin olsa, nafakayı altıda bir oranında annesi ve amcası verir. Kardeşleri de altıda iki oranında verirler.

Babası ölen çocuğa, mirasçıları miras miktarlarına göre ortaklaşa nafaka verirler. Bunlar, nesep [soy] bakımından nikâhı ebedî haram olan yedi kişidir. Bunlardan zengin olanları, fakir olan kandan mahrem akrabalarına ortaklaşa bakmaya mecburdur. Mesela bir kimsenin dayısı ve amcasının oğlu olsa, bunun nafakasını, dayısı verir, çünkü bu kimse kadınsa, dayısı mahremdir. Amcası oğlu ise namahrem olur. Namahremin nafaka vermesi farz değildir. Miras almasa da, nafakayı mahrem verir.

Akrabaya nafaka
Sual: Hangi akrabaya nafaka vermek gerekir?
CEVAP
Fakir ve çalışamayacak halde olan akrabasına nafaka vermek, zengin olana vacibdir. Çalışabilen erkek büyük akrabaya, fakir olsalar da nafaka verilmez. Küçük yetim çocukların ve dul kadınların nafakalarını vermek, sağlam olsalar da, zengin akrabasına vacib olur. Küçük çocukların anneleri ve amcaları bulunsa yahut anneleri ve ağabeyleri olsa, bunlar zenginseler, çocukların nafakalarını, miras oranında ortaklaşa verirler.

Boşanan kadına nafaka
Sual: Boşanan kadına, kocası ne zamana kadar nafaka verir?
CEVAP
İddet bitene kadar nafaka vermesi farzdır. İddet zamanı bitince artık dinen nafaka verilmez. Fakat büluğa ermemiş erkek çocuğu veya evlenmemiş kız çocuğu da varsa, onların nafakasını vermeye devam eder.

Kocası zengin kadın
Sual: Kocası olan kadın, oğlundan nafaka isteyebilir mi?
CEVAP
Kocası zengin olan kadın, oğlundan nafaka isteyemez.

Ana babaya kim bakar?
Sual: Ana babaya, daha çok miras alacak olan mı bakar?
CEVAP
Hayır. Ana babaya bakmak, bunlar öldüklerinde daha çok miras alacak olana farz değildir. Bunlara daha yakın olana ve onların parçası olana farzdır. Mesela oğlunun oğlu ile kızı bulunan ana babaya yalnız kızları bakar. Hâlbuki mirası kız ile torun yarı yarıya alır. Kızının çocuğu ile erkek kardeşi bulunana, torunu bakar. Hâlbuki mirasın hepsini erkek kardeş alır. Kızlarının çocuklarına hiç miras düşmez.

Kadın zenginse
Sual: Kadın zengin olsa, malı olsa, yine kocasının ona nafaka vermesi gerekir mi?
CEVAP
Evet, kadın kendi malını kullanmaya zorlanamaz. Kadın mecbur kalır da kullanırsa, kocası bunların parasını hanımına ödemek zorundadır.

Nafaka için
Sual: Kocası nafaka vermezse kadın kocasının evine bıraktığı paradan harcayabilir mi?
CEVAP
Sadece nafaka için harcama yetkisi vardır. Nafaka, yiyecek, giyecek ve barınaktır.

Sefere çıkamayan kadın
Sual: Kocası uzakta olup kocasının yanına gidemeyen kadına nafaka verilir mi?
CEVAP
Evet. Erkek seferilik mesafesi kadar uzaklıkta olan yerdeyse, yol parası göndererek hanımını yanına çağırır, o da mahremi olmadığı için gidemezse, kadının nafakası kesilmez.Sefer mesafesi kadar değilse ve buna rağmen gelmezse nafaka vermek gerekmez.

Kocasını eve sokmazsa
Sual: Kadın, kocasını eve sokmazsa, kadına yine nafaka verilir mi?
CEVAP
Ev kadının mülkü olup, kocasını evine sokmazsa, nafakası verilmez. Kadın kocasına, beni evine ***ür derse, kocası da kendi evine ***ürmezse, nafakasını kesemez.

Hacca giden kadın
Sual: Hacca kocasıyla giden kadının yol parasını da kocasının vermesi gerekir mi?
CEVAP
Vermesi gerekmez. Verirse iyi olur.

Kâfir ana baba
Sual: Kâfir olan ana baba, dede, nine ve diğer akrabaya nafaka vermek gerekir mi?
CEVAP
Kâfir olan zî rahm-i mahrem akrabaya nafaka vermek farz değildir, fakat zimmî kâfir olan ana, babaya ve çocuklara vermek farzdır.
Zî rahm-i mahrem, kan ile olan, nesepten, soydan akraba demektir.Bugün dünyada zimmî kâfir olmadığı için, kâfir olan ana baba ve çocuklara nafaka vermek gerekmez.

Hasta olan kadın
Sual: Kocasından uzak duran kadına nafaka verilir mi?
CEVAP
Kocasının izniyle hanımı, babasının evinde olunca, nafakası kesilmez. İzinsiz gitmişse, nafaka vermek gerekmez. Kocasının evinde kendisini teslim etmese de nafakasını vermek gerekir.

Kocasından kaçarsa
Sual: Kocasından uzaklaşıp ayrı bir evde duran kadına nafaka verilir mi?
CEVAP
Kocasından kaçan kadına nafaka verilmez. Geri gelirse verilir.

Çocuğun nafakası
Sual: Çocuğun nafakasını kim verir?
CEVAP
Fakir çocuğun nafakasını yalnız babası verir. Babası fakirse, babasına ödetmek üzere, zengin olan annesi verir. Annesi de fakirse, zengin olan dedesi verir. Çocuk zenginse, kendi malından verilir.

Erkek ve kız çocuk
Sual: Kız ve erkek çocuğa, ne zamana kadar nafaka verilir?
CEVAP
Erkek çocuğa, büluğa erinceye kadar nafaka verilir. Kız çocuklara, evleninceye kadar ve büluğa ermiş hasta oğula, iyi oluncaya kadar babası bakar. Bunlar zenginse, kendi mallarıyla bakılır.

Ana babanın nafakası
Sual: Fakir ana babanın nafakasını kim verir?
CEVAP
Zengin olan kız ve erkek çocuklar eşit miktarda verir. Mirastan aldıkları paya göre verilmez.

Çocukların nafakası
Sual: Baba, büluğa ermiş çocuğuna nafaka vermeye mecbur mudur?
CEVAP
Büluğa ermiş erkek çocuğuna nafaka vermeye mecbur değildir. Büluğa ermeyen oğlan ve her yaştaki evlenmemiş veya dul kız ve hasta veya kör olan büyük oğluna, nafakalarını babaları vermeye mecburdur.

Fakir ana babaya nafaka
Sual: Fakir evlat, fakir ana babasına nafaka verir mi?
CEVAP
Kazandığı, geçimini karşılayabilen fakir evladın, fakir babasına nafaka vermesi farz değildir. Fakir olan ana babasını kendi evine alıp, birlikte geçinirler.

Geçmiş zamanın nafakası
Sual: Kadın ölünce, kocası birkaç ay veya birkaç yıl için peşin vermiş olduğu nafakaları geri alabilir mi?
CEVAPVerilmiş olan nafaka kadının kendi malı olduğu için onları geri alamaz. Bu mallar kadının mirasçılarına kalır.

Fakirin nafaka vermesi
Sual: Fakir kimsenin, yakın akrabalarına nafaka vermesi gerekir mi?
CEVAP
Hayır, gerekmez. Ancak fakir kocanın, hanımına ve fakir babanın, fakir çocuklarına nafaka vermesi farzdır.

Oğlunun malını satmak
Sual: Baba, kendi nafakası için oğlunun malını satabilir mi?
CEVAP
Evet, sadece nafakası için satabilir, fakat binayı, toprağını satamaz. Anne ise, nafaka için bile oğlunun malını satamaz.

Fakir oğula bakmak
Sual: Zengin baba, farz olan dînî ilimleri tahsil eden akıl baliğ ve fakir oğluna, bakmaya mecbur mudur?
CEVAP
Evet.