Roma Imparatorluğu

FİREMAN ; · 15 Ara 2012

Roma İmparatorluğu

Bugünkü İtalya'nın İtalya Cumhuriyeti ya da kısaca İtalya (İtalyanca:Repubblica Italiana) Avrupa'nın güneyinde

çizme biçimli bir yarımadanın ve Akdeniz'de Sicilya ve Sardinya adalarının üzerine kurulmuş bir ülkedir. Kuzeyinde Fransa

İsviçre

Avusturya ve Slovenya ile komşudur. San Marino ve Vatikan şehir-devletleri de bütünüyle İtalyan topraklarıyla çevrilidir. İtalya devleti vatandaşı olanlar ya da soyu İtalya ile bağlantılı olan kişilere İtalyan denir.
...Detaylı bilgi için linke tıklayınız.Latium bölgesinde

bkz. Lazio
...Detaylı bilgi için linke tıklayınız.Tiber Irmağı'na bakan tepelerde kurulmuş birkaç köyden oluşan eski Roma

sonradan dünyanın en büyük imparatorluklarından birinin merkezi oldu. Romalılar tarihte pek çok ülkenin dilini

edebiyatını

yasalarını

yönetim biçimini ve mimarlığını etkiledi.
Roma Tarihinin Dönemleria. İtalya’nın başşehri. Tiren Denizi’nden 24 km içeride yer alır. Tarihi zenginlikleriyle meşhur olmasının yanı sıra

Katolik Kilisesinin idarî ve ruhanî merkezidir. Yüzölçümü 1508 km2 ve belediye olarak nüfûsu da üç milyon civarındadır.
...Detaylı bilgi için linke tıklayınız.Roma İmparatorluğu - Krallık Öncesi Dönem (İ.Ö. 753 öncesi)
b. İtalya’da eskitaş çağından beri yaşayan insan toplulukları vardı. İ.Ö. 3000’lerde

yenitaş çağına geçmiş Akdeniz asıllı halklar görülür..İtalya’ya 1200yıllarında gelen kabileler İtalikler’dir. İtalikler’in yerli halkla karışmalarından “Latinler”(ovalılar) denen halk doğmuş. İtalya’ya Anadolu’dan gelen

Romalı ozan Vegilius’un Aeneas destanında anlatılan Etrüskler’in

denizcilikte usta bir halk olduğu anlaşılıyor. Etrüksler

İtalya
...Detaylı bilgi için linke tıklayınız.Roma İmparatorluğu - Krallık Dönemi (İ.Ö. 753 - 509 arası)
c. Efsaneye göre

Roma’yı Romus ve Romulus kardeşler kurmuştur. Eskiçağ tarihçileri

Roma krallığının başlangıcı olarak I.Ö. 753’ü verirler. Etrüksler

üzerinde egemenlik kurdukları Latin köylerini birleştirip Roma kentini kurarken

yerli halkı kentin kurulmasında zorla çalıştırmışlar. Bu durum iki toplumun arasını açmış. Latin halkın zamanla güçlenen aristokratları

bir buçuk yüzyıl sonra ayaklanarak I.Ö. 509’da Etrüks kralını kovmuşlar.

Romus ve Romulus

Bir efsaneye
...Detaylı bilgi için linke tıklayınız.Roma İmparatorluğu - Cumhuriyet Dönemi (İ.Ö. 509 - 27 arası)
d. Etrüks kralını kovarak yönetimi el geçiren

kendilerine Patricii(babalar) denen Latin aristokratları

Etrüks karallık kurumuna duydukları düşmanlıktan dolayı

krallık düzenini yıkıp

cumhuriyeti kurmuşlar. Batı dillerinde cumhuriyet anlamına gelen “republic” Latince’de “halk için” anlamına gelen “Res publica”den gelmektedir.Res publica zamanla

toplumun tek kişi tarafından değil meclislerce yönetilmesi anlamını kazanmıştır. Bir yönetime cumhuriyet denilm
...Detaylı bilgi için linke tıklayınız.Roma İmparatorluğu - İmparatorluk dönemi (İ.Ö. 27– I.S. 476 arası)

İtalya'nın Roma şehrinde kurulduktan sonra bütün Cumhuriyetten İmparatorluğa

MS III. yüzyılın sonlarına doğru

Yunan uygarlığı Roma’da yayılmaya başladı. Romalılar bu uygarlığa büyük bir saygı ve hayranlık duydu. Bu nedenle

Makedonya Kralı V. Philippos ( MÖ 238 – 179 ) Yunan kentlerini ve Anadolu’yu tehdit edip de

bu kentler Roma’dan yardım isteyince

bu isteğe olumlu yanıt veren Romalılar

Makedonyalılar’la dört yıl çarpıştılar. Sonuçta Doğu Akdeniz Roma’nın hakimiyetine girdi; MÖ 146’da
...Detaylı bilgi için linke tıklayınız.Akdeniz ülkelerine hakim olan ilkçağ devleti. Milattan önceki bin yıl içinde kurulan Roma

önceleri bir çoban köyüydü. Muhtemelen
...Detaylı bilgi için linke tıklayınız.Etrüsklere karşı otlaklarını savunmak isteyen Albalılar gelip Roma'da yerleştiler. Etrüsklü krallar

Roma'yı ele geçirip

imar ettiler. Etrüsk İmparatorluğunun güçten düşmesi üzerine Romalılar

Etrüsk krallarını kovarak Cumhuriyet adını verdikleri kralın yanında

zengin ve soylu kimselerin temsil edildiği senato ve halk meclisinden meydana gelen bir idare kurdular. Zengin bir azınlık elinde bulunan iktidar

zaman zaman çoğunluk olan fakir Plepler tarafından zorlandı ise de

hiç bir zaman zenginlerin elinden kurtarılamadı. M.Ö. 450'lerde vatandaşlar arasında eşitliği esas alan Oniki Levha Kanunu kabul edildi. M.Ö. 3. yüzyıl ortalarında Romalılar

İtalya Yarımadasına hakim oldular. Fakat

Roma şehri dışında kalan insanlar

Romalılara tanınan vatandaşlık haklarından mahrum bırakıldılar. Hep köle muamelesi gördüler. Romalıları daha zenginleştirmek

onların neşelerine neşe katmak

sefahat alemlerine malzeme olmak durumunda kaldılar.

Romalılar

İspanya'ya kadar uzanan bir deniz imparatorluğu kuran Kartacalılara karşı M.Ö. 264 yılında Pön Savaşlarını başlattılar. M.Ö. 146 yılına kadar devam eden Pön Savaşları sonunda Kartaca İmparatorluğu yıkıldı ve Romalılara bağlı bir Afrika Eyaleti kuruldu. (Bkz. Pön Savaşları)

Gittikçe güçlenen Romalılar

Doğu Akdeniz havzasına da yerleştiler. Mekadonya ve Yunanistan'ı hakimiyet altına aldılar. Bergama Krallığı da Romalıların Asya Eyaleti haline getirildi. Güney Galya ve İspanya işgal edildi. M.Ö. 1. yüzyıl boyunca yeni yeni bölgeleri işgal eden Romalılar; Germenleri

Kimmerleri ve Pontusluları yendiler. Suriye ve Filistin'i işgal ettiler. Anadolu ve Yunanistan'ı yeniden ele geçirdiler. Yeni işgal edilen yerler

Romalılar için yeni gelir kaynakları

yeni yeni köleler demekti. Aradaki uçuruma ve yapılan zulümlere daha fazla dayanamayan İtalyan köylüler ve köleler isyan ettiler. İsyanların kanlı bir şekilde bastırılmasına rağmen karışıklıkları

Sulla

Pompeisus

Crassus ve Sezar gibi diktatörler de durduramadı. Yaptığı başarılı savaşlarla

Mısır'ı Romalılara kazandıran Sezar'ın yeğeni Oktavianus

Roma'da cumhûriyet devrini kapatıp

imparatorluk devrini başlattı.

Roma orduları başkumandanı olan Oktavianus'a M.Ö. 27 yılında

“ulu” manasına gelen Augustus ünvanı ve İmperium dini yetkisi verilmişti. Augustus Oktavianus imparator yetkisiyle öteki generallerin üzerine çıktı. Roma'nın yönetimini eline aldı. Eyaletlerin idaresini senatoyla paylaştı. Halk meclislerinin yetkileri

imparatorun atadığı memurların eline geçti. Devlete ve topluma yeni bir düzen vermeye çalışan Augustus'un koyduğu ilkeler

iki yüz yıl devlet yönetiminde esas alındı. Roma'da cumhûriyet idaresi sona erip imparatorluk devri başlayınca

büyük gelişmeler oldu. Roma

on asırdan beri en parlak devrine girip

tarım ve ticarette büyük ölçüde gelişti. Pekçok sanat eseri yapıldı. Oktavianus

Augustus Hanedanının kurucusu olup

kırk bir yıl iktidarda kaldı. Milattan sonra 14 yılında ölünce

evlatlığı Tiberius imparator odu.

Tiberius

Romalılara önce iyi muamele ettiyse de

sonra sert bir idare kurdu. Tiberius

37 yılında ölünce

yeğeni Gaius imparator oldu. Gaius dengesiz bir kimse olup

isyan neticesinde 54 yılında öldürüldü. Augustus Hanedanının son imparatoru Neron olup

68 yılına kadar iktidarda kaldı. Neron

diktatörlüğü

çılgınlıkları ve İsa aleyhisselama inananlara zulmü ile tanınır. Ordunun isyanı üzerine

uşağına kendini öldürterek intihar etti.

M.S. 68 yılında Neron'dan sonra Doğu Orduları Kumandanı General Flavianus Vespasianus'un Roma tahtını ele geçirmesiyle

Flaviyenler Hanedanı kuruldu. Flaviyenler Hanedanı(68-96) devrinde Kudüste Yahûdi isyanı oldu. Yahûdi isyanı 70 yılında kanlı bir şekilde bastırılıp

Yahûdiler Kudüs'ten sürüldü. Bu devirde Roma'da Pédérastie

yani gulamparelik (livata) çok yayıldı. 79 yılında Vezüv Yanardağı püskürerek Pompei ve Herkülanum şehirleri kızgın lavlar altında kaldı. Flavianus'un oğlu Titus'tan sonra imparator olan torunu Domitianus'un 96 yılında öldürülmesiyle Flaviyenler Hanedanı da sona erdi.

96 yılında General Trainus

Roma'da Antoninler Hanedanını başlattı. Trainus

Romanya'yı alıp

Perslerle çarpışarak Mezopotamya'ya kadar gitti. Edirne şehrini kurup

138 yılında öldü. Bu hanedanın son hükümdarı Kommodus 193 yılında karısı ve cariyeleri tarafından öldürüldü.

Antoninler Hanedanından sonra Roma'da Pretoriyen denilen hassa ordusu

devlet idaresine hakim olup

193'te İlliryalı imparatorlar devri başladı. Bu devirde

hassa ordusuna en fazla rüşveti veren imparator olup

bahşişle iktidarda kalıyordu. Tuna hattındaki kumandanlarından Septimus Severius bütün rakiplerini yenerek

imparator oldu. İsyanları bastırdı ise de onun ölümünden Diocletianus'un başa geçmesine kadar karışıklıklar sona ermedi.

Diocletianus (M.S. 284-305) devrinde Roma imparatorluk toprakları taksim edilerek

ülkede dörtlü idare kuruldu. İmparatorluk merkezleri İzmit ve Milano olmak üzere iki bölgeye ayrıldı. Her bölgenin başına bir imparator ve “sezar” ünvanı taşıyan yardımcılar tayin edildi.

Diocletianus'tan sonra

imparator ve sezarların mücadelesi başlayarak

iç savaşlar çıktı. Dörtlü idareden büyük Kostantin (324-337) Hıristiyanlığı kabûl etti. M.S. 325 yılında İznik'te toplanan konsülde 309 papaz toplayıp

yeni İncil yazdı. İncil'e felsefi fikirler karıştırıp Hıristiyanlıkta olmayan teslis (trinite)

yani baba-oğul-Rûhü'l-Kudüs inancını yerleştirdi. Hıristiyanlıkta teslis

yani üçleme inancının olmadığını söyleyen Aryüs afaroz edilip

doğru olan Barnabas İncili yasaklanarak; Matta

Markos

Luka

Yuhanna'nın incilleri bırakıldı. Noel gecesi bayram ilan edildi. 330'da Bizans kasabasını büyültüp Kostantiniyye ismiyle İstanbul şehrini kurdu. Kostantin'den sonra gelen imparatorlardan Theodosius (379-395) devrinde

idareye ortak olan imparator ve sezarların mücadelesi devam etti. Theodosius

M.S. 395 yılında Roma İmparatorluğunu iki oğlu arasında paylaştırdı. Honorius Batı Roma

Arcadius Doğu Roma (Bizans) imparatoru oldular.

Roma'da çok yaygınlaşan ahlaksızlık

iç mücadele

Hıristiyanlığın doğuşu ve kavimler göçü sebebiyle zayıflayıp ikiye ayrılan Roma İmparatorluğu devamlı geriledi. Batı Roma'da idare

özel muhafızlara kumanda eden generallerin eline geçti. Vizigotlar

Adriyatik kıyılarını (397)

bilahare İtalya'yı ele geçirdiler (410). Franklar

Kuzey Galya'yı (406); Burgundlar

Savoia'yı (443) işgal ettiler. Vandallar

Galya ve İspanya'yı kırıp geçirdikten sonra Afrika'ya geçtiler. Afrika'dan Roma'ya geçip şehri yağmaladılar. İtalya'ya giren Hunları

Papa I. Leo haraç vererek durdurabildi (452). İdare aşiretlerin eline geçip

imparatorların hiçbir gücü kalmadı. Vizigotlardan Odoakr adlı bir aşiret reisi

imparator Romulus'u 476'da tahtından indirdi. Odoakr

imparatorluk alametlerini Bizans'a göndererek

kendisini İtalya kralı ilan etti. Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu da

1453 yılında Osmanlı padişahlarından Fatih Sultan Mehmed (1451-1481) tarafından yıkılıp

ortaçağ sona ererek

yeniçağ başladı. M.Ö. 27 yılında kurulan Roma İmparatorluğu

M.S. 1453 yılında sona ererek

tarihe karıştı.(Bkz. Bizans İmparatorluğu)

Roma İmparatorluğunun hudutları: Batıda Atlas Okyanusu ve bütün Batı Avrupa; güneyde bütün Kuzey Afrika ve Akdeniz ülkeleri; doğuda

Mısır

Arap Yarımadası

Mezopotamya

Doğu Anadolu ve Kafkasya'ya kadar; kuzeyde Ren ve Tuna nehirleriyle Trakya'ya kadardır.

İmparatorluk M.S. 395 yılında ikiye ayrılınca

Balkanlar hattının batısı Batı Roma

doğusu Doğu Roma(Bizans) topraklarına dahil oldu. Roma'da cumhûriyetten sonra

M.Ö. 27 yılında

Monarşik imparatorluk idare devri başladı. İmperium yetkisine sahip hükümdarlar

M.S. 3. yüzyılda monarşik despotizm idaresini tatbik etmeye başladı. Dörtlü idare devrinin başlamasıyla da

iki imparator ve yardımcı iki sezar bulunuyordu. İmparator ve sezarlar birbirleriyle mücadele ederlerdi.

Roma ordusu

merkezi ve bölge kuvvetlerine ayrılmıştı. Merkezdeki hassa ordusu ve bölgelerdeki kumandanlar zamanla siyasi hayatta söz sahibi oldular. Yelken ve kürekle hareket eden Roma donanmasında köle esirler çalışırdı. Akdeniz

Romalıların gölü halindeydi.

Roma İmparatorluğunda M.Ö. 451-449'da toplanan Oniki Levha Kanunları'nın

genişletilmiş şekli olan Roma kanunları tatbik edilirdi. Roma hukûki müesseseleri

Romalılar devrinde ve Hıristiyan Batı Akdeniz ülkelerinde yüzyıllarca kullanılmıştır. Romalılar önceleri putperestken

M.S. 4. yüzyılda Hıristiyanlık dinini kabul ettiler. Fakat bu Yahûdiler elinde bozulmuş Hıristiyanlıktı. Romalılar

önceleri Hıristiyanlara çok zulüm yapmış olmalarına rağmen

bundan sonra Hıristiyanlığı bütün Akdeniz ve Batı Avrupa ülkelerine yaydılar.

Latince konuşan Romalılar

Latin dili ve edebiyatının ilk klasik eserlerini verdiler. Latin dili ve edebiyatını bütün Akdeniz ve Batı Avrupa ülkelerine yaydılar.

Latin Roma İmparatorluğu yıkıldıktan sonra bile

Roma kilisesi (Papalık) vasıtasıyla bu iş hala devam ettirilmektedir.

Roma'da imparatorluk devrinde iktisadi gelir arttı. Gümrük

para birliği ve getirilen kolaylıklar ticareti geliştirdi. Karada ve denizde hem iç ticaret

hem de kıtalararası dış ticaret gelişip

şehirlerin sayıları ve nüfûsu yükselerek arttı. Britanya Adalarından Çin'e; Atlas Okyanusundan Kızıldeniz

Basra Körfezi

Karadeniz ve Hazar Denizine kadar

kara ve deniz ticareti yapılıyordu. Kara ticareti kervanlar

deniz ticareti de gemilerle yapılıyordu. Tarihi İpek Yolu

Pekin'den Roma'ya kervanlarla mal taşıyordu. Altın

gümüş gibi kıymetli madenler

demir ve tunçtan yapılan eşya ile zeytinyağı ve Akdeniz ürünleri karşılığında çeşitli kumaş

halı

inci

hindistancevizi

fildişi

her türlü baharat

papağan

tavus kuşu

maymun

kaplan ve fil alınırdı. Yayılma siyaseti sebebiyle çok genişleyen imparatorluk

büyük ölçüde servete ve bolluğa kavuştu. Yunan kültürü ve geleneklerinin benimsenmesiyle eğlence hayatı arttı. Tiyatrolar

sirkler

şatolar

büyük tapınaklar yapıldı.

Roma hamamları imparatorluk devrinde çoğalarak

zevk ve eğlence yeri oldu. Asilzadeler

zenginler ve büyük rütbeli memurlar arasında zevk ve eğlence düşkünlüğü arttı. Eğlencelerin mahiyetleri değişerek

savaşta esir alınan ve gladyatör denilen güreşçilerin birbirlerini öldürmeleri

ölüme mahkum edilenlerin aslan ve kaplan gibi vahşi hayvanlara parçalatılması şekline sokuldu.

Romalılarda mimarlık sanat eserleri

heykeltraşlık ve büst yapımı gelişmiştir. Roma eserlerinde; kubbe ve bina yüzlerinde düz taş

duvarlarda yontulmamış taş

çakıl

tuğla kullanılırdı. Duvarlardaki taşlar beşgen ve altıgen şeklindeydi. Zafer takları

su kemerleri

kemerli binalar yapıldı. Akdeniz ülkelerinde Roma İmparatorluğundan kalma eserlere hala rastlanmaktadır.

ROMA İMPARATORLARI

Augustus Octavianus(M.Ö. 27-M.S. 14)

Tiberius(14-37)

Caligula (Jül Sezar)(37-41)

Claudius(41-54)

Neron(54-68)

Galba(68-69)

Otho(69)

Vitellius(69)

Vespasianus(69-79

Titus(79-81)

Domitianus(81-96)

Nerva(96-98)

Traianus(98-117)

Hadrianus(117-138)

Antonius Pius(138-161)

Marcus Aurelius(161-180)

Lucius Aurelius Verus (Marcus'la beraber)(161-169)

Commodus(180-192)

Pertinad(192-193)

Didius Julianus(193)

Septimus Severus(193-211)

Caracalla(211-217)

Geta (kardeşi Caracalla ile beraber)(211-212)

Macrinus(217-218)

Heliogabalus(218-222)

Severus(222-235)

Maximinus(235-238)

Gordianus-I(238)

Gordianus-II(238)

Pupienus ve Balbinus(238)

Gordianus-III(238-244)

Philippus(244-249)

Decius(249-251)

Gallus(251-253)

Aemilianus(253)

Valerianus(253-259)

Gallienus(259-268)

Claudius-II(268-270)

Aurelianus(270-275)

Tacitus(275-276)

Florianus(276)

Probus(276-282)

Carus(282-283)

Diocletianus(283-305)

Maximianus (İstanbul)(286-305)

Constantius Chlore-I(305-306)

Galerius(306-311)

Severus (Ortak İmp.)(306-307)

Maxentius(311-312)

Licianus(308-324)

Constantinus I(324-337)

Constantinus-II(337-340)

Constantinus-III(340-361)

Constans (Ortak İmp.)(337-350)

Magnentius(350-353)

Julianus(361-363)

Jovainus(363-364)

Valentinianus-I (Roma)(364-375)

Valensius (İstanbul)(364-378)

Gratienus (Roma)(367-383)

Maximus (Fransa'da)(383-388)

Valentinianus-II (Roma)(375-392)

Theodoius(379-395)

Eugenius (Fransa'da)(392-394)

Honorius(395-423)

Valentinianus-III(423-455)

Petronius(455-456)

Avitus(456-457)

Majorianus(457-461)

Severus(461-465)

Anthomius(465-472)

Olybrius(472-473)

Glycerius(473-474)

Nepos(474-475)

Romulus(475-476)

Roma Imparatorluğu

FİREMAN ;