Tasavvuf Edebiyatı Hakkında Bilgiler, Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatı, Tekke Edebiyatı

Tasavvuf Edebiyatı Hakkında Bilgiler, Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatı, Tekke Edebiyatı Nedir?



Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatı İslâmiyet’in ve Tasavvufun etkisiyle ortaya çıkmıştır. İslâmiyet’in kökleşip yayılmasında büyük etkisi olan tasavvuf, zamanla edebî eserlerde de işlenmiş, din ve tasavvuf, edebiyat aracılığıyla yayılmaya çalışılmıştır. Dinî -Tasavvufî Türk edebiyatına Tekke edebiyatı da denir. Dinî -Tasavvufî Türk edebiyatında asıl olan sanat yapmak değil, dinî-tasavvufi düşünceyi yaymaktır. Tekke şairlerinin çoğu tarikatlarda yetişmiş şeyh ve dervişlerdir. Tekke şiiri, halk şiirinden de divan şiirinden de nazım şekilleri almıştır.



Başlıca özellikleri şunlardır :

■Kurucusu 12. yüzyılda Doğu Türkistan’da yetişen Hoca Ahmet Yesevi’dir.
■Tekke Edebiyatı, Anadolu’da 13. y.y.’dan itibaren gelişmiştir.
■Bu edebiyat şairleri tarikat merkezi olan tekkelerde yetişmiştir.
■Nazım birimi genellikle dörtlüktür.
■Hem aruz hem hece vezni kullanılmıştır.
■Şiirlerin çoğu ezgilidir.
■Allah, insan, felsefe, doğruluk, ibadet gibi konular işlenmiştir.
■İlahi, nefes, nutuk, devriye, sathiye, deme gibi nazım şekilleri kullanılmıştır.
■Dili Âşık Edebiyatı’na göre ağır, Divan Edebiyatı’na göre sadedir.
■Âşık, maşuk, şarap, saki gibi mazmunlara yer verilmiştir.
Yüzyıllara göre bu edebiyatın en önemli temsilcileri şunlardır:
■12.yy.: Hoca Ahmet Yesevi
■13.yy.:Yunus Emre, Hacı Bektaş-ı Veli
■14.yy.:Kaygusuz Abdal
■15.yy.: Hacı Bayram-ı Veli, Eşrefoğlu Rumi
■16.yy.: Pir Sultan Abdal
■17.yy.: Niyaz-ı Mısrî, Sinân-ı Ümmî, Hüdâi
■18.yy.: Sezai
■19.yy.: Kuddusi, Turâbi



Bu özelliklerin dışında kalan; eserlerini aruz ölçüsüyle ve Divan Edebiyatı diliyle, hatta tamamıyla Arapça-Farsça yazan tasavvufçular da vardır. Örneğin Mevlana Anadolu’da yetişen ilk ve en büyük Türk mutasavvıf olduğu halde eserlerini Farsça yazmıştır. Şeyh Galip, Divan tarzında eser verdiği için Tekke Edebiyatı çerçevesinde düşünülmez, Di-van Edebiyatı mensubu sayılır.