Tam uyanmadan önce (ipnopompik) veya uykuya dalmadan önce (ipnogojik) doğal olarak meydana gelen veya çeşitli yöntemlerle (yoga, zen, rölaksasyon, uyaranların azaltılması vb.) yapay olarak oluşturulan, beyindeki neo–korteks tabakalarının etkin olmadığı, yani duyu organlarından bilgi gelmediği ve beynin alfa dalgaları yayınladığı yarı uyku hali.
Göz kapakları kapalıyken “göz hareketleri”nin meydana gelebildiği uyku uyanıklık arası durumda bilinçaltı kapısının açılması ve rüyalar görülmesi söz konusu olur. Ses ve imajları duyusal değil de zihinsel algılanmasından oluşan bu rüyaların bir kısmı psişik, daha doğrusu paranormal denilen niteliktedir.
Uyku uyanıklık arası durum, özellikle beynin neo–korteks tabakalarının faal olmadığı, yani duyu organlarımızdan bilgi gelmediği zaman ortaya çıkar. Bu durum alfa dalgasının ortaya çıkmasına sebep olur. Uyku ile uyanıklık arasındaki bu halde, duyumsal ve zihinsel bir dinlenme halinde olunur ve nöronlar tam bir senkronizasyon durumundadır.
Zihin, uyku ile uyanıklık arasındaki duruma mantra tekrarında, metronom ve monoton davul sesinde, derin gevşeme esnasında ulaşabilir. Yoga, Zen, sufilik çalışmalarında, uyku–uyanıklık arası halinin rolü önemlidir. Kendi kendine telkin sırasında zihinde bir boşluk yaratmak, belli bir nefes ritminde kalmak “uyku–uyanıklık arası” denilen bu psişik hali meydana getirebilmektedir. Metapsişik araştırmalarda, ruhsal yeteneklerin çalıştırılmasına bağlı alıştırmalarda, süjelerin böyle bir zihin hali içinde bulunması büyük bir kolaylık sağlamaktadır.
Metapsişik araştırmalarda, oto ipnozda ve psişik yeteneklerin geliştirilmesinde yararlanılan uyku–uyanıklık arası halin yapay olarak meydana getirilmesinde monoton davul sesleri, mantra tekrarı, belli bir nefes ritminde kalma, zihni boş tutma gibi çeşitli yöntemler kullanılır. Sufilik, yoga ve zen sistemlerindeki çalışmalarda önemli bir yeri olan uyku–uyanıklık arası hal, bu sistemlerde çeşitli rölaksasyon teknikleriyle elde edilir.
